كنم، اگر خدا خواهد كه شما را غاوى [1] كند. اگر گويند نه ظاهر اين آيه دليل مى كند بر آنكه نصيحت پيغمبر سود ندارد آن را كه خداى تعالى غوايت [2] او خواهد و اين خلاف مذهب شماست، جواب گوييم در اين آيت، اهل توحيد و عدل را چند جواب است:
يكى آنكه از ظاهر آيت نيست كه خداى تعالى غوايت كرده است يا خواسته در آيه بيش از اين نيست اگر خدا غوايت كند يا خواهد، نُصح پيغمبر سود ندارد و ما نيز همچنين گوييم جز آن است كه خداى خود اين نخواهد از آنجا كه مُنافى حكمت و قبح است، و قبيح جاهل كند يا محتاج؛ و اين از آن اگرهاست كه در مثل گويند اگر بكشتند برست، و به اين قطع ماده سؤال باشد.
جواب دگر آن است كه مراد به غوايت در آيت خيبت [3] است و حرمانِ ثواب... و غوايت در قرآن به معنى عِقاب آمد فى قوله: «فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا» ، اى عقاباً [4] و معنى آيه آن بود كه خداى تعالى گفت: اگر خداى خواهد كه شما را عقوبت كند به كفر شما، سود ندارد نصيحت هيچ پيغمبر به اصرار شما بر كفر، الاّ كه توبه كنيد و ايمان آريد.
جواب سيم از اين آن است كه خداى تعالى جزاى غىّ [5] را بغى [6] برخواند؛ چنان كه گفت: «جَزاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُها» [7] و معنى آن باشد كه نصح ناصح سود ندارد، اگر خداى تعالى خواهد تا شما را عقاب كند به جزاء اِغواء و اِضلال شما خلق را.

[1] غاوى: گمراه و نوميد (آنندراج).

[2] غوايت: گمراه گشتن و نوميد گرديدن (همان).

[3] خيبت: نااميدى و يأس از كشف (همان).

[4] «فسوق...»... و زودا كه با زبان و ذلت رو در رو كند (مريم ۱۹: ۵۹ ترجمه خرمشاهى) يعنى با مجازات روبه رو شود.

[5] غى: گمراه شدن، فساد (معين).

[6] بغى: ستم، تجاوز، ياغى شدن.

[7] {Q} «جَزاءُ سَيِّئَةٍ...» (شورا ۴۲: ۴۰) پاداش بدى، بدى همانند آن است.