مطالب و قوّت و احاطه مترجم در نقل معادلهاى تازى به زبان فارسى، و مقايسه ترجمه آيات اين بخش از قرآن كريم با ترجمه پرارج تفسير طبرى، توضيح مطلب اينكه ترجمه آيات اين قسمت از تفسير ابوالفتوح با هيچ كدام از نسخه بدلها ـ كه مربوط به نسخ ديگر تفسير ابوالفتوح است در قرون بعدى ـ چندان هماهنگى و همخوانى ندارد؛ تا آن جا كه در تصحيح اين دو مجلّد، مصحّحان كمتر مجال آن را داشته اند كه از نسخه بدلها چيزى كه مفيد فايده اى باشد، بياورند؛ و يا مثلاً به موردى از نسخه بدلها برخورند كه متن اساس كارشان را مورد تأمل قرار دهد و احياناً انتخاب ايشان را در ترجيح كلمه اى بر كلمه اى ديگر ـ سواى آنچه در نسخه اساس آمده است ـ دگرگون سازد، و عجب اينكه همين قسمت از تفسير ابوالفتوح، از جهاتى با ترجمه تفسير طبرى كاملاً قابل انطباق و مقايسه و سنجش است. بيان اين نكته مى نماياند كه مترجمى دانشمند و فقيه و فارسى دان و آگاه به زبان تازى و فارسى، چون ابوالفتوح رازى، توانسته است با ذوق سليم و قوت طبع و احاطه بر كلام، به همان شيوه و اسلوب و انسجامى قرآن مجيد را به پارسى برگرداند كه جمعى از علماى ماوراءالنّهر به ترجمه تفسير طبرى توفيق يافته اند.
سنجش ترجمه آيات قرآنى در اين دو اثر مهم، نه تنها از جهت مقايسه اسلوب ترجمه حايز اهميت است، بلكه از حيث انتخاب نوع كلمات و حروف نيز كمال اهميت را داراست. در اين جنبه خاص از ترجمه است كه دو نكته ديگر مطرح است: يكى ملاحظه تحفّظ و امانتدارى مترجم در نقل مطلب، و ديگر ملاحظه روح و طبيعت دو زبان؛ يعنى آنچه مايه اصلى انتقال معنى است از زبانى به زبان ديگر. در مقايسه بين اين دو ترجمه نكاتى ديگر نيز مطرح است؛ بدين شرح:
۱. در ترجمه آيات تفسير ابوالفتوح و مقايسه آن با ترجمه تفسير طبرى، به اين نكته واقف مى شويم كه در هر دو متن، حدّ و مرز كلمات و تركيبات معيّن و مشخّص است؛ بدين معنى كه در هر دو اثر مرز كلمات و تركيبات حروف و ضماير كاملاً