اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : اعلام القرآن نویسنده : فرهنگ و معارف قرآن جلد : 1 صفحه : 98

جست». (توبه/ 9، 114)
مؤيّد اين رأى، گفته ابن‌عبّاس است كه ابراهيم، پيوسته براى آزر استغفار مى‌كرد تا او مُرد و چون در حال شرك از دنيا رفت، بر حضرت آشكار شد كه او دشمن خدا است و آن وقت از او بى‌زارى جست. [1] مجاهد، قتاده و ضحّاك نيز مى‌گويند: با مرگ آزر در حال شرك، بر ابراهيم آشكار شد كه او دشمن خدا است. [2]
برخى از اين‌كه موضوع استغفار ابراهيم در آيه 86 شعراء/ 26 پس از گفت‌وگو با بت‌پرستان طرح شده، نتيجه گرفته‌اند كه استغفارِ حضرت، پيش از خروج از بابل و در زمان حيات آزر بوده است؛ ازاين‌رو، احتمالِ استغفارِ پس از مرگ يا پس از خروج از بابل را نمى‌پذيرند. [3] بيضاوى، در ذيل آيه‌ «مِن بَعدِ ما تَبَيَّنَ لَهُم أنَّهُم أَصحبُ الجَحيمِ» (توبه/ 9، 113) مى‌گويد: جهنّمى بودن افراد فقط در صورت مردنشان به حال كفر آشكار مى‌شود. وى آيه را دليل بر جواز استغفار براى مشركان در حال حيات دانسته و اين استغفار را به طلب توفيق در ايمان معنا كرده است‌ [4]. آلوسى نيز آشكار شدن جهنّمى بودن را در صورتى مى‌داند كه كافر بر كفر بميرد و يا جهنّمى بودن او از طريق وحى آشكار شود؛ از اين رو، وى اين آيه را دليل جواز و صحّت استغفار براى مشركان زنده مى‌شمرد. [5] برخى مفسّران معاصر نيز «تَبيَّن» را به مرگ يا اعلام خداوند تفسير نموده‌اند و نتيجه مى‌گيرند كه استغفار براى مشرك جايز است؛ چه رسد براى كسى كه در حال جست و جو و بررسى حقيقت باشد و يا كسى كه با وعده استغفار به حق گرايش مى‌يابد. ابراهيم نيز از گفته آزر «فَاهجُرنِى مَلِيّاً/ براى مدّتى طولانى از من دور شو» استفاده كرده بود كه آزر در اين مدّت، قصد تحقيق و تفحّص از حق را دارد؛ از اين رو به او وعده استغفار داد: «سأستَغفِرُ لَكَ رَبِّى.» (مريم/ 19، 47) [6] آلوسى، در پاسخ كسانى كه استغفار براى مشرك را جايز

[1]. جامع‌البيان، مج7، ج 11، ص 62
[2]. همان، ص 63
[3]. قاموس قرآن، ج 1،ص 73
[4]. تفسير بيضاوى، ج3، ص 176
[5]. روح‌المعانى، مج15، ج 28، ص 105- 106
[6]. الفرقان، ج 10-11، ص 320- 321

نام کتاب : اعلام القرآن نویسنده : فرهنگ و معارف قرآن جلد : 1 صفحه : 98

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست