اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : اعلام القرآن نویسنده : فرهنگ و معارف قرآن جلد : 1 صفحه : 283

لِلَّذينَ فِى قلوبِهم مَرضٌ والقَاسِيةِ قُلوبُهم.» (حج/ 22، 53) ابليس، با بهره‌گيرى از هواى نفس انسان، او را وسوسه كرده، در بوته آزمايش قرار مى‌دهد. تكليف و هدايت‌پذيرى، بدون آفرينش ابليس تحقّق نمى‌يابد. دو آيه 43 انعام/ 6 و 48 انفال/ 8 نيز به تزيين اعمال انسان براى وى از سوى شيطان اشاره دارد. خدا اجازه چنين فتنه‌گرى را از آن رو به شيطان داده تا هم شقاوت خود او و هم‌] آزمايش بندگان، كامل و زمينه تربيت بشر فراهم شود. [1]
برابر آيات پيشين، مصلحت القائات شيطانى، آزمون عامّه مردم است و امتحان، از سنن الهى حاكم بر عالم انسانى به شمار مى‌رود كه سعادت و شقاوتِ انسان بدان بستگى دارد. [2] البتّه در اين صحنه پيكار، خداوند انسان را در مقابل وسوسه‌هاى شيطان بى‌دفاع واننهاده است؛ بلكه با اعطاى عقل، فطرت پاك و عشق به تكامل، انسان را به سوى حق رهنمون گشته و با تزيين ايمان در قلب او و شناساندن فجور به وى انسان را در مقابل شيطان مجهّز و مؤيّد كرده است. [3] به گفته برخى نسبت ابليس با ملائك، نسبت وهم به قوّه عاقله است. همان گونه كه وجود وهم در عالم صغير، در ادراك جزئيات لازم است- البتّه‌اگرچه موجب غلط و كفر مى‌گردد، ولى‌ضررآن باحكمت وبرهان‌دفع مى‌شود- وجود شيطان نيز براى عمارت نشئه دنيايى ضرورت دارد و شّر او با نور اسلام و شريعت دفع مى‌شود. [4]
5. تضادّ و كشمكش، زمينه فيض حق و تازيانه تكامل است. فلاسفه مى‌گويند:
حركت، بدون وجودِ معاوق ممكن نيست؛ زيرا حركت، تكاپويى است كه با اصطكاك و تصادم محقّق مى‌شود. [5] تضادّ و اختلاف، زمينه‌ساز فيض و منشأ خيرات و پيدايش موجودات است؛ [6] بدين‌سان وجود ابليس براى پيدايش هستى و زمينه تحقّق تكامل در آن، يك ضرورت است. [7]
6. شرّ و نقصان، براى عالم مادّه ذاتى است؛ به تعبير ديگر، معناى خالى بودن عالم مادّه از شرّ و فساد، آن است كه عالم مادّى در عين ماديّت مجرّد باشد؛ يعنى فعليّت‌هاى آن‌

[1]. الميزان، ج 3، ص96- 97
[2]. همان، ج 14، ص 392
[3]. همان، ج 12، ص163؛ نمونه، ج 6، ص 111- 112
[4]. تفسيرصدرالمتألهين، ج 4، ص 254
[5]. الشفاء، طبيعيات،ج 1، ص 300
[6]. اسفار، ج 7، ص 71
[7]. عدل الهى، ص 147-/152

نام کتاب : اعلام القرآن نویسنده : فرهنگ و معارف قرآن جلد : 1 صفحه : 283

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست