ايازى، سيد محمد على

شناخت نامه تفاسير. چاپ اول: رشت، نشر مبين، ۱۳۷۸ . چاپ سوم : ۱۳۸۱ .
مؤلّف ضمن گزارش تفسيرهاى قرن ششم قمرى به روض الجنان و نويسنده آن پرداخته است . ابتدا درباره نويسنده و كتاب تفسيرش مى نويسد : حسين بن على خزاعى نيشابورى معروف به ابوالفتوح رازى (متوفاى حدود ۵۵۲ ق) است . تفسير او بيشتر به نام تفسير ابوالفتوح رازى تا نام اصلى كتاب معروف است . نام ديگرى بر نسخه چاپ شده مرحوم شعرانى آمده : روح الجنان و روح الجنان ، اما دست نوشته هاى كهن و فهرست منتجب الدين و مناقب شهرآشوب (م ۵۸۸ ق) نام نخست را تأييد مى كنند. [1]
آن گاه در اهميت اين تفسير چنين مى گويد : اين كتاب از تفاسير بزرگ فارسى بلكه مى توان گفت از قديمى ترين و بزرگترين تفاسير فارسى شيعى است كه پس از مجموعه اى از تفاسير فارسى همچون ترجمه تفسير طبرى ، تاج التراجم ، تفسير سورآبادى ، تفسير كمبريج، بصائر يمينى نگاشته شده است و جايگاه مهمى در شيعه به لحاظ جامعيت و گستردگى و تأكيد بر نثر فارسى باز كرده و در ميان دانشمندان و مردم عادى دست به دست مى گشته است. [2]
سپس به ابعاد و جامعيت اين اثر و شيوه تفسيرى ابوالفتوح مى پردازد و در آخر چاپهاى مختلف اين تفسير را گزارش و تحليل مى كند.

المفسرون. تهران، سازمان چاپ و انتشار، ۱۳۷۲، ص۴۸۷ـ۴۹۰.

آقاى ايازى، المفسرون را به زبان عربى نوشت. هدف او بررسى زندگانى و آثار قرآنى مفسران بنام است. بخشى از آن بررسى تفسير روض الجنان است و اطلاعات و تحليلهايى هم درباره زندگى و آثار ابوالفتوح عرضه كرده است. درباره ابوالفتوح چنين نوشته است: هو جمال الدين، ابوالفتوح حسين بن على بن محمد الخزاعى النيشابورى، الشيخ الامام الجليل، قدوة المفسرين، ترجمان كلام اللّه ، من اولاد نافع بن

[1] شناختنامه سير تطور تفاسير شيعه ، ص۶۹ .

[2] همان ، ص۷۰ .