تفسير ابوالفتوح و تفاسير ديگر

الف) تفسير تبيان و تفسير شيخ

التبيان فى تفسير القرآن تأليف نفيس شيخ الطائفه ابى جعفر محمد بن حسن على الطوسى است كه در سال ۳۸۵ه . متولّد شده و در ۴۶۰ه . وفات يافت.
تفسير تبيان، كه به زبان عربى تأليف شده، از تفاسير معتبر شيعه به شمار مى آيد و بدون ترديد در دسترس شيخ بوده و از آن مستفيد شده است، امّا چون تفسير تبيان به زبان عربى و تفسير شيخ به زبان پارسى است، مطالعه و تحقيق و تتبّع از جهت سبك و خصوصيّات دستورى و لغوى اين دو تفسير ميسّر نيست، مگر اينكه از جهات ديگر در آنها امعان نظر شود. اينك دو نمونه از تفسير تبيان را با نظير آن، از تفسير شيخ نقل مى كنيم تا ميزان تأثير تفسير مزبور در تفسير ابوالفتوح روشن و آشكار شود. مثال از ج ۱، ص ۱۷ تفسير تبيان:
سورة البقرة و هى مائتان و ستّ و ثمانون آية في الكوفي وسبعٌ بصرى و خمس مدنى و روى انّ قوله: «وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللّهِ» نزلت في حجّة الوداع. «الم» آية عند الكوفيين. واختلف العلماء في معني أوائل هذه السور مثل الم والمص و كهيعص وطه وص وقاف و حـم و غير ذلك على وجوه؛ فقال بعضهم انّه اسم من أسماء القرآن ذهب إليه قتاده و مجاهد و ابن جريج، وقال بعضهم هو فواتح يفتح بها القرآن....
مثال از ج ۱، ص ۳۶ [1] ، تفسير شيخ:
سورة البقرة. بدان كه اين سوره دويست و هشتاد و شش آيت است در عدد كوفيان و آن عدد اميرالمؤمنين على عليه السلام است، و هفت به عدد بصريان، و پنج به عدد مدنيان. و سوره مدنى است جمله به يك روايت، و

[1] روض الجنان، ج ۱، ص ۹۱.