كـانـون خـانـواده اوليـن محيط رشد و پرورش عواطف انسانى است ، و رفتار پدر و مادر تاءثير فـراوانى در شكوفايى جنبه عاطفى فرزندان دارد. از اين رو در اسلام محبت به كودكان از اهميت ويژه اى برخوردار است .

پيامبر(ص ) مى فرمايد:

(اءَحِبُّوا الصِّبْيانَ وَارْحَمُوهُمْ...)(236)

كودكان را دوست بداريد و به آنان مهربانى كنيد.

رهبر بزرگوار اسلام ، خود در اين ميدان پيشگام بود:

(اقـرع بـن حـابـس ديـد كـه پـيـامـبـر(ص ) فرزندش حسن را مى بوسد، با شگفتى گفت : من ده فـرزنـد دارم كـه تـاكـنون هيچ يك از آنها را نبوسيده ام ، آن حضرت فرمود: كسى كه مهربانى نكند مهربانى نخواهد ديد.)(237)

دومـيـن مـحـيـطـى كـه انـسـان با آن آشنا مى شود، مدرسه است . جو عاطفى حاكم بر اين محيط نيز تـاءثير زيادى در ميزان يادگيرى فرد دارد. معلمى كه به شاگردان خود عشق مى ورزد، و بين آنـان روابـط صـمـيـمـى و دوسـتـانـه بـرقرار مى كند، سلامت عاطفى آنها را تاءمين كرده و محيط آموزشى را برايشان لذت بخش مى سازد. به همين جهت در اسلام به نرمى و مداراى با شاگرد سفارش شده است .

پيامبر(ص ) مى فرمايد:

(لَيِّنُوا لِمَنْ تُعَلِّمُونَ...)(238)

نسبت به كسى كه به وى علم مى آموزيد، نرم و ملايم باشيد.

4 ـ آمـادگـى اجـتـمـاعـى : انسان موجودى اجتماعى است ، و زندگى او تنها در بستر جامعه جريان پيدا خواهد كرد. از اين رو هر فردى ابتدا به جمع كوچك خانوادگى خود مى پيوندد و چگونگى روابط با ديگران و حفظ حقوق آنان را فرا مى گيرد.

پـس از آن بـه مـدرسـه كـه محيطى اجتماعى است ، وارد مى شود، تا انديشه و روح خود را در آن پرورش داده به كمال علمى و معنوى لازم دست يابد.

بـديـهـى اسـت چـنانچه كودك پيش از ورود به مدرسه ، آمادگى همكارى با جمع را پيدا نكند، و نـتواند خود را با محيط جمعى سازگار نموده و به ايجاد روابط دوستانه با ديگران بپردازد، دچـار مـدرسـه گـريـزى و انـزواطـلبـى شـده و در يادگيرى موفق نخواهد بود. هر چند معلم با شـنـاخـت مشكلات و وضع خانوادگى شاگرد، مى تواند نقش بسزايى در سازگارى اجتماعى او داشته باشد.

در اسلام به جنبه اجتماعى انسان نيز توجه شايانى شده و چگونگى زندگى جمعى ، همكارى و دوسـتى با ديگران و رعايت حقوق آنان بيان شده است . به تعبير شهيد مطهرى (ره )، (از آيات كريمه قرآن استفاده مى شود كه اجتماعى بودن انسان در متن خلقت و آفرينش او پى ريزى شده است )(239)

قرآن كريم به زندگى اجتماعى انسان و علت آن اشاره كرده و مى فرمايد:

﴿يـا اَيُّهـَا النـّاسُ اِنـّا خـَلَقـْنـاكـُمْ مـِنْ ذَكـَرٍ وَ اُنـْثـى وَ جـَعـَلْنـاكـُمْ شـُعـُوبـاً وَ قـَبـائِلَ لِتَعارَفُوا...﴾(240)

اى مردم ما شما را از يك مرد و يك زن آفريديم و شما را به صورت ملتها و قبيله ها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد.

امام صادق (ع ) وارد شدن در جمع مردم و همكارى با آنان را مورد تاءكيد قرار داده و مى فرمايد:

(خالِطُوا النّاسَ وَ اتُوهُمْ وَ اَعينُوهُمْ وَ لا تُجانِبُوهُمْ...)(241)

بـا مـردم درآمـيـزيـد و در اجـتـمـاعـشان شركت كنيد و آنها را در كارها يارى نماييد و از آنان كناره گيرى نكنيد.

بـنـابراين متعلم بايد از هرگونه انزواطلبى دورى كرده ، با ديگران ارتباط دوستانه داشته بـاشـد. و در فـعـاليـتهاى جمعى آنان شركت كند تا با پرورش روحيه اجتماعى ، در جمع ديگر دانش آموزان پذيرفته شده ، در يادگيرى خود موفق گردد.