و از اطراف پيامبر ص دور مى‌شدند.

يك رهبر مهربان و دلسوز، و در عين حال پخته و دانا، بايد همه چيز را بفهمد، ولى بايد بسيارى از آنها را به روى خود نياورد، تا آنها كه شايسته تربيتند، تربيت شوند و از مكتب او فرار نكنند و اسرار مردم از پرده برون نيفتد.

اين احتمال نيز در معنى آيه وجود دارد كه خداوند در پاسخ عيبجويان مى‌گويد:" چنان نيست كه او گوش به همه سخنان فرا، دهد، بلكه او گوش به سخنانى مى‌دهد كه به سود و نفع شما است، يعنى وحى الهى را مى‌شنود، پيشنهاد مفيد را استماع مى‌كند و عذرخواهى افراد را در مواردى كه به نفع آنها و جامعه است مى‌پذيرد" [1] سپس براى اينكه عيبجويان از اين سخن سوء استفاده نكنند، و آن را دستاويز قرار ندهند، چنين اضافه مى‌كند:" او به خدا و فرمانهاى او ايمان دارد، و به سخنان مؤمنان راستين گوش فرا مى‌دهد، و آن را مى‌پذيرد و به آن ترتيب اثر مى‌دهد" (يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ‌).

يعنى در واقع پيامبر ص دو گونه برنامه دارد: يكى برنامه حفظ ظاهر و جلوگيرى از پرده‌درى، و ديگرى در مرحله عمل، در مرحله اول به سخنان همه گوش فرا مى‌دهد، و ظاهرا انكار نمى‌كند، ولى در مقام عمل تنها توجه او به فرمانهاى خدا و پيشنهادها و سخنان مؤمنان راستين است، و يك رهبر واقع‌بين بايد چنين باشد، و تامين منافع جامعه جز از اين راه ممكن نيست لذا بلافاصله‌

[1] در حقيقت بنا بر تفسير اول اذن خير كه مضاف و مضاف اليه است از قبيل اضافه موصوف به صفت است، و بنا بر تفسير ثانى، از قبيل اضافه وصف به مفعول است، بنا بر احتمال اول معنى عبارت چنين مى‌شود:" او سخن‌پذير خوبى براى شما است" و بنا بر احتمال دوم مفهومش اين است كه:" او سخنان مفيد و نيك را به نفع شما مى‌شنود، نه هر سخنى را".