(هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ طِينٍ‌).

درست است كه آفرينش ما از پدران و مادرانمان بوده است، نه از خاك ولى چون آفرينش انسان نخستين از خاك و گل بوده است، درست است كه به ما نيز چنين خطابى بشود.

سپس به مراحل تكاملى عمر انسان اشاره كرده مى‌گويد:" پس از آن مدتى را مقرر ساخت كه در اين مدت انسان در روى زمين پرورش و تكامل پيدا كند" (ثُمَّ قَضى‌ أَجَلًا).

اجل در اصل به معنى" مدت معين" است، و" قضاء اجل" به معنى تعيين مدت و يا به آخر رساندن مدت است، اما بسيار مى‌شود، كه به آخرين فرصت نيز اجل گفته مى‌شود، مثلا مى‌گويند" اجل دين" فرا رسيده است يعنى آخرين موقع پرداخت بدهى رسيده است، و اينكه به فرا رسيدن مرگ نيز اجل مى‌گويند به خاطر اين است كه آخرين لحظه عمر انسان در آن موقع است.

سپس براى تكميل اين بحث مى‌گويد:" اجل مسمى در نزد خدا است" (وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ‌.) و بعد مى‌گويد شما افراد مشرك درباره آفريننده‌اى كه انسان را از اين اصل بى ارزش يعنى گل آفريده و از اين مراحل حيرت انگيز و حيرت‌زا گذرانده است شك و ترديد به خود راه مى‌دهيد، موجودات بى‌ارزشى همچون بتها را در رديف او قرار داده، يا در قدرت پروردگار بر رستاخيز و زنده كردن مردگان شك و ترديد داريد.

(ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ‌).

اجل مسمى چيست؟

شك نيست كه كلمه" اجل مسمى" و" اجلا" در آيه به دو معنى است و اينكه بعضى هر دو را به يك معنى گرفته‌اند با تكرار كلمه" اجل" مخصوصا با ذكر قيد