و اجل حتمى نزد او است (و او از آن آگاه است) با اينهمه شما (مشركان در توحيد و يگانگى يا قدرت او) ترديد مى‌كنيد.

تفسير:

اين سوره با حمد و ستايش پروردگار آغاز شده است.

نخست از طريق آفرينش عالم كبير (آسمان و زمين) و نظامات آنها، و سپس از طريق آفرينش" عالم صغير يعنى انسان"، مردم را متوجه اصل توحيد مى‌سازد و ابتدا مى‌گويد:" حمد و سپاس براى خدايى است كه آسمانها و زمين را آفريد" (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ‌).

" خداوندى كه مبدء نور و ظلمت و بر خلاف عقيده دوگانه‌پرستان، آفريننده همه چيز است" (وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ).

" اما مشركان و كافران به جاى اينكه از اين نظام واحد درس توحيد بياموزند براى پروردگار خود شريك و شبيه مى‌سازند" (ثُمَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ‌) [1] قابل توجه اينكه عقيده مشركان را با كلمه" ثم" كه در لغت عرب براى" ترتيب با فاصله" است ذكر كرده و اين نشان مى‌دهد كه در آغاز، توحيد به عنوان يك اصل فطرى و عقيده عمومى و همگانى بشر بوده است و شرك بعدا به صورت يك انحراف از اين اصل فطرى به وجود آمده.

اما در اينكه چرا درباره آفرينش زمين و آسمان، كلمه" خلق" به كار رفته، و در مورد نور و ظلمت كلمه" جعل" مفسران، سخنان گوناگونى دارند، ولى آنچه نزديكتر به ذهن مى‌رسد اين است كه خلقت درباره اصل وجود چيزى است و جعل درباره خواص و آثار و كيفياتى است كه به دنبال آنها وجود پيدا مى‌كند و از آنجا كه نور و ظلمت جنبه تبعى دارد از آن تعبير به جعل شده است.

[1] يعدلون از ماده عدل (بر وزن حفظ) به معنى مساوى و هموزن است و در اينجا به معنى شريك و شبيه قائل شدن مى‌باشد.