بنا بر اين اصرار بيجا در مصالحه بر سر مساله بت‌پرستى نكنيد كه اين امر غير ممكن است.

بسيارى از مفسران تصريح كرده‌اند كه منظور از" كافرون" در اينجا گروه خاصى از سران بت‌پرستان مكه‌اند، بنا بر اين" الف و لام" در" الكافرون" به اصطلاح براى" عهد" است، نه براى" جمع".

ممكن است دليل آنها بر اين مطلب علاوه بر آنچه در شان نزول گفته شد اين باشد كه بسيارى از بت‌پرستان مكه سرانجام ايمان آوردند، بنا بر اين اگر مى‌گويد نه شما معبود مرا عبادت مى‌كنيد و نه من معبود شما را حتما در مورد آن گروهى از سران شرك و كفر است كه تا پايان عمر هرگز ايمان نياوردند و گرنه بسيارى از مشركان به هنگام فتح مكه فوج فوج وارد اسلام شدند.

در اينجا چند سؤال مطرح است كه بايد به آن پاسخ گفت:

1- چرا سوره با فرمان" قل" (بگو) شروع شده است:

آيا بهتر اين نبود گفته شود" يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ‌" بدون اينكه" قل" در آغاز آن باشد؟ و به تعبير ديگر: پيغمبر ص بايد دستور خداوند را اجرا كند و جمله" يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ‌" را به آنها بگويد: نه اينكه جمله" قُلْ‌" را نيز تكرار كند.

پاسخ اين سؤال با توجه به محتواى سوره روشن است، زيرا مشركان عرب پيغمبر اكرم ص را دعوت به سازش بر سر بتها كرده بودند. و او مى‌بايست اين‌