تفسير: آنها كه نفس را از هوى و هوس باز دارند.

بعد از اشاره كه به بعضى از دلائل معاد، در آيات قبل گذشت، در آيات مورد بحث بار ديگر، به مساله رستاخيز و سرنوشت خدا ترسان و هواپرستان در آن روز باز مى‌گردد مى‌فرمايد:" هنگامى كه آن حادثه عظيم، رخ دهد نيكوكاران و بدكاران هر كدام به جزاى اعمال خويش مى‌رسند" (فَإِذا جاءَتِ الطَّامَّةُ الْكُبْرى‌) [1] (طامة) از ماده طم (بر وزن فن) در اصل به معنى پر كردن است و به هر چيزى كه در حد اعلى قرار گيرد طامه مى‌گويند و لذا به حوادث سخت و مصائب بزرگ كه مملو از مشكلات است نيز طامه اطلاق مى‌شود و در اينجا اشاره به قيامت است كه مملو از حوادث هولناك مى‌باشد و توصيف آن به" كبرى" تاكيد بيشترى درباره اهميت و عظمت اين حادثه بى‌نظير است.

اگر تقاضاى بازگشت به دنيا و جبران گذشته كند دست رد به سينه او

[1]" اذا" شرطيه است و جزاى آن به گفته جمعى از مفسران در آيات بعد (فَأَمَّا مَنْ طَغى‌ ... وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ‌ ...) آمده است ولى بهتر اين است گفته شود جزاى آن محذوف است و از آيات بعد استفاده مى‌شود و در تقدير چنين است فاذا جاءت الطامة الكبرى يجزى كل انسان بما عمل بعضى نيز احتمال داده‌اند كه جزاى آن از يَوْمَ يَتَذَكَّرُ الْإِنْسانُ‌ استفاده مى‌شود ولى اين احتمال بعيد است.