خلاصه اينكه در" فاعليت فاعل" هيچ نقصى نيست، هر چه هست در قابليت قابل، و گرنه آيات الهى، پيامبران بزرگ، اخبارى كه از امم پيشين رسيده، و خبرهايى كه از قيامت به آنها داده مى‌شود هر كدام حكمتى بالغ و رساست كه مى‌تواند در روح و جان آنها اثر بگذارد اگر كمترين آمادگى روحى وجود داشته باشد.

در آيه بعد مى‌فرمايد:" اكنون كه اين بيگانگان از حق ابدا آمادگى پذيرش را ندارند آنها را به حال خود واگذار، و از آنان روى گردان و به سراغ دلهاى آماده رو" (فَتَوَلَّ عَنْهُمْ‌).

" و روزى را به يادآور كه دعوت كننده الهى مردم را به امر وحشتناكى دعوت مى‌كند" دعوت به حساب و بررسى نامه اعمال (يَوْمَ يَدْعُ الدَّاعِ إِلى‌ شَيْ‌ءٍ نُكُرٍ) [1] بنا بر اين جمله" يَوْمَ يَدْعُ الدَّاعِ‌" جمله مستقلى است كه از جمله" فَتَوَلَّ عَنْهُمْ‌" جدا است، هر چند بعضى آن را دنباله جمله قبل دانسته‌اند مى‌گويند منظور اين است در روز قيامت كه دعوت كننده الهى را مى‌خواند و آنها دست به دامن تو براى شفاعت مى‌زنند از آنان روى بگردان، ولى اين تفسير بسيار بعيد به نظر مى‌رسد.

اين" دعوت كننده" خدا است؟ يا فرشتگان او؟ و يا اسرافيل كه با نفخ صور مردم را به رستاخيز دعوت مى‌كند؟ و يا همه اينهاست؟ مفسران احتمالات‌

[1]" يوم" در آيه فوق متعلق به" اذكر" محذوف است، و بعضى احتمال داده‌اند متعلق به" يخرجون" باشد، اما بعيد به نظر مى‌رسد.