گوششان را در محفظه‌اى گذاشته، و بسته و مهر كرده است و بر چشم آنها پرده سنگينى افكنده.

اينها در حقيقت آثار چيزى است كه براى خود برگزيده‌اند، و نتيجه شوم معبودى است كه براى خود انتخاب كرده‌اند.

راستى چه بت خطرناكى است هواپرستى كه تمام درهاى رحمت و طرق نجات را به روى انسان مى‌بندد، و چه گويا و پر معنى است حديثى از پيغمبر گرامى اسلام نقل شده: ما عبد تحت السماء اله ابغض الى اللَّه من الهوى!:

" هرگز در زير آسمان معبودى مبغوض‌تر نزد خدا از هواى نفس پرستش نشده است"! [1] ولى بعضى از مفسران گفته‌اند: اين جمله اشاره به آن است كه اين هواپرستان لجوج با علم و آگاهى از طريق هدايت راه ضلالت را پيش مى‌گيرند، چرا كه علم و دانش هميشه با هدايت همراه نيست، و ضلالت نيز هميشه همراه جهل نمى‌باشد.

علمى مايه هدايت است كه انسان به لوازم آن ملتزم باشد، و همراه آن گام بردارد، تا به سرمنزل مقصود برسد، چنان كه قرآن درباره گروهى از كفار لجوج مى‌گويد: وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ‌:" آنها آيات خدا را انكار كردند در حالى كه در دل به حقانيت آن يقين داشتند"! (نمل- 14) [2] ولى تفسير اول با توجه به اينكه مرجع ضميرها در آيه خداوند است مناسبتر است، زيرا مى‌فرمايد خدا او را گمراه كرده، و بر گوش و قلبش مهر زده است.

[1] تفسير" قرطبى" جلد 9 صفحه 5987 و تفسير روح البيان و تفسير مراغى ذيل آيات مورد بحث.

[2] تفسير" الميزان" جلد 18 صفحه 187.