كه اندك آمادگى دارند، تكان بخورند و به راه آيند، و اين است مقام رحمت عامه و رحمانيت پروردگار كه دوست و دشمن را در برمى‌گيرد.

جمله" أَ فَنَضْرِبُ عَنْكُمُ‌" به معنى" ا فنصرف عنكم" (آيا از شما باز داريم و منصرف سازيم) آمده است، چرا كه وقتى سوار مى‌خواهد مركبش را از طريقى به جانب ديگرى ببرد، آن را با شلاق مى‌زند، و لذا كلمه" ضرب" در اين گونه موارد بجاى" صرف" (منصرف ساختن) به كار مى‌رود [1]" صفح" در اصل به معنى جانب و طرف چيزى است، و به معنى عرض و پهنا نيز مى‌آيد، و در آيه مورد بحث به معنى اول است، يعنى آيا ما اين قرآن را كه مايه يادآورى است از سوى شما به جانب ديگرى متمايل سازيم؟

" مسرف" از ماده" اسراف" به معنى تجاوز از حد است، اشاره به اينكه مشركان و دشمنان پيامبر ص در مخالفت و عداوت خود، هيچ حد و مرزى را به رسميت نمى‌شناختند.

" چه بسيار از پيامبران را كه براى هدايت در اقوام پيشين فرستاديم" (وَ كَمْ أَرْسَلْنا مِنْ نَبِيٍّ فِي الْأَوَّلِينَ‌).

اين مخالفتها و سخريه‌ها هرگز مانع لطف الهى نبود، اين فيضى است كه‌

[1]" مجمع البيان" ذيل آيات مورد بحث.