يازدهم و دوازدهم به سه ستون مخصوص در منى كه" جمرات" نام دارد يكى پس از ديگرى را هفت بار سنگ مى‌زنند و شبهاى يازدهم و دوازدهم در سرزمين منى مى‌مانند و به اين ترتيب مراسم حج كه هر كدام زنده كننده يك خاطره تاريخى است و كنايات و اشاراتى به مسائل مربوط به تهذيب نفس و فلسفه‌هاى اجتماعى است انجام مى‌دهند كه فلسفه هر كدام در آيات مناسب تشريح خواهد شد. [1]

3- چرا بعضى حج تمتع را به فراموشى سپرده‌اند؟

ظاهر آيه فوق اين است كه وظيفه كسانى كه مقيم در مكه نيستند، حج تمتع مى‌باشد (حجى كه با عمره شروع مى‌شود، و بعد از اتمام مراسم عمره از احرام بيرون مى‌آيند، و مجددا براى حج احرام مى‌بندند و مراسم حج را بجا مى‌آورند) و هيچ گونه دليلى به نسخ اين آيه در دست نيست و روايات زيادى در كتب شيعه و اهل تسنن در اين زمينه نقل شده است از جمله محدثان معروفى از اهل سنت مانند" نسايى" در كتاب" سنن" خود، و" احمد" در كتاب" مسند" و" ابن ماجه" در" سنن"، و" بيهقى" در" سنن الكبرى"، و" ترمذى" در" صحيح" خود و" مسلم" نيز در كتاب معروف خود، روايات فراوانى در مورد حج تمتع نقل كرده‌اند كه اين حكم نسخ نشده و تا روز قيامت باقى است.

بسيارى از فقهاى اهل سنت نيز آن را افضل انواع حج مى‌دانند هر چند اجازه حج قران و افراد را در كنار آن مى‌دهند (البته قران به همان معنى كه در بالا از فقهاى آنان نقل شد).

ولى در حديث معروفى كه از عمر نقل شده مى‌خوانيم كه گفت: متعتان كانتا على عهد رسول اللَّه ص و انا انهى عنهما و اعاقب عليهما متعة النساء و متعة الحج"،" دو متعه در زمان رسول اللَّه ص بود كه من از آن دو نهى مى‌كنم و هر كس‌

[1] به جلد 14 تفسير نمونه، صفحه 75 تا 82 مراجعه شود.