زيرا) تعدى جز بر ستمكاران روا نيست.

شان نزول:

بعضى از مفسران، دو شان نزول براى نخستين آيه از اين آيات نقل كرده است.

نخست اينكه اين آيه اولين آيه‌اى بود كه در باره جنگ با دشمنان اسلام نازل شد و پس از نزول اين آيه پيغمبر اكرم ص با آنها كه از در پيكار در آمدند، پيكار كرد و نسبت به آنان كه پيكار نداشتند خوددارى مى‌كرد، و اين ادامه داشت تا دستور فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ‌ كه اجازه پيكار با همه مشركان را مى‌داد نازل گشت‌ [1] دوم شان نزولى است كه از ابن عباس نقل شده كه اين آيه در مورد صلح حديبيه نازل گرديد، و جريان چنين است كه رسول خدا ص با 1400 نفر از ياران خود، آماده عمره شدند، چون به سرزمين حديبيه (محلى است در نزديكى مكه) رسيدند، مشركان از ورود آنها به مكه و انجام مناسك عمره، ممانعت كردند، و پس از گفتگوى زياد با پيامبر ص مصالحه كردند، كه سال بعد براى انجام عمره به مكه بيايند و آنان مكه را سه روز براى او و مسلمانان خالى خواهند كرد تا طواف خانه خدا كنند.

سال بعد هنگامى كه آماده رفتن به مكه شدند، از اين خائف بودند كه مشركان به وعده خود وفا نكنند، و مانع شوند، و جنگى به وقوع پيوندد، و در صورت وقوع حادثه يا جنگ، پيامبر از مقاتله در ماه حرام ناراحت بود، كه آيه فوق در اين مورد نازل شد، و دستور داد كه اگر دشمن نبرد را شروع كند شما هم در برابر او به مبارزه برخيزيد [2]

[1] تفسير فخر رازى، جلد 5 صفحه 127.

[2] مجمع البيان، جلد 1 صفحه 284 (ذيل آيه مورد بحث) در تفاسير ديگر نيز اشاراتى به اين شان نزولها ديده مى‌شود.