جهان بر اين اساس گذارده شده، و اصولا بدون آزمايشهاى سخت استعدادهاى نهفته انسانها شكوفا نمى‌شود.

ب:" فرج بعد از شدت" نكته ديگرى است كه در اين ماجرا نهفته است هنگامى كه امواج حوادث و بلا از هر سو انسان را در فشار قرار مى‌دهد، نه تنها نبايد مايوس و نوميد گشت، بلكه بايد آن را نشانه و مقدمه‌اى بر گشوده شدن درهاى رحمت الهى دانست، چنان كه امير مؤمنان على ع مى‌فرمايد:

عند تناهى الشدة تكون الفرجة، و عند تضايق حلق البلاء يكون الرخاء:

" به هنگامى كه سختيها به اوج خود مى‌رسد فرج نزديك است، و هنگامى كه حلقه‌هاى بلا تنگ‌تر مى‌شود راحتى و آسودگى فرا مى‌رسد" [1] ج: از اين ماجرا به خوبى بعضى از فلسفه‌هاى بلاها و حوادث سخت زندگى روشن مى‌شود، و به آنها كه وجود آفات و بلاها را ماده نقضى بر ضد برهان نظم در بحث توحيد مى‌شمرند پاسخ مى‌دهد، كه وجود اين حوادث سخت گاه در زندگى انسانها از پيامبران بزرگ خدا گرفته، تا افراد عادى يك ضرورت است، ضرورت امتحان و آزمايش و شكوفا شدن استعدادهاى نهفته، و بالآخره تكامل وجود انسان.

لذا در بعضى از روايات اسلامى از امام صادق ع آمده است:

ان اشد الناس بلاء الانبياء ثم الذى يلونهم الامثل فالامثل:

" بيش از همه مردم پيامبران الهى گرفتار حوادث سخت مى‌شوند، سپس كسانى كه پشت سر آنها قرار دارند، به تناسب شخصيت و مقامشان" [2] و نيز از همان امام بزرگوار ع نقل شده كه فرمود:

ان فى الجنة منزلة لا يبلغها عبد الا بالابتلاء:

" در بهشت مقامى هست كه هيچكس به آن نمى‌رسد مگر در پرتو ابتلائات و گرفتاريهايى كه پيدا مى‌كند" [3]

[1]" نهج البلاغه" كلمات قصار جمله 351.

[2] و [3] " سفينة البحار" ماده" بلا" جلد 1 صفحه 105.