بنا بر اين هرگز نمى‌توان روى آنها در مسائل فلسفى كه نياز به پايه‌هاى قطعى دارند تكيه كرد.

توضيح مشروح در باره پايه‌هاى فرضيه تكامل انواع و نارساييهاى آن را در جلد 11 صفحه 81 به بعد تحت عنوان" قرآن و خلقت انسان" ذيل آيه 28 سوره حجر بيان كرديم.

در پايان اين بحث ياد آورى اين نكته را لازم مى‌دانيم كه فرضيه تكامل هيچگونه ارتباطى با مساله" توحيد و خداشناسى" ندارد، و دليلى بر نفى جهان ما وراء طبيعت محسوب نمى‌شود، زيرا اعتقاد توحيدى مى‌گويد: جهان از سوى خداوند آفريده شده و تمام خواص موجودات را خدا به آنها اعطا كرده و در تمام مراحل از خداوند افاضه فيض بر آنها مى‌شود، اين معنى را يك معتقد به نظريه" ثبوت انواع" مى‌تواند پذيرا باشد همانگونه كه يك معتقد به فرضيه تحول انواع تنها مشكلى كه فرضيه تحول با آن روبرو است اين است كه با شرحى كه قرآن براى آفرينش آدم بيان كرده و چگونگى خلقت او را از خاك و گل ذكر مى‌كند سازگار نيست.

بنا بر اين ما فرضيه تكامل را تنها به اين دليل نفى مى‌كنيم نه به دليل مخالفت آن با مساله توحيد اين از نظر تفسيرى.

و اما از نظر علمى (علوم طبيعى) فرضيه تكامل را همانطور كه اشاره شد از اين جهت نفى مى‌كنيم كه دلائل قطعى بر ثبوت آن وجود ندارد.