شود"! [1] نظير همين معنى به عبارات گوناگون در منابع حديث شيعه و اهل تسنن آمده است و اين حديثى است مشهور.

2- پاسخ به يك سؤال‌

بعضى اين سؤال را در اينجا مطرح كرده‌اند كه در قوانين اسلامى گاهى ديه انسان بر عهده ديگرى است مثلا در قتل خطاى محض ديه بر عهده" عاقله" است (منظور از عاقله خويشاوندان ذكور از سوى پدر است كه ديه خطا در ميان آنها تقسيم مى‌شود و هر كدام بايد بخشى از آن را بپردازند).

آيا اين مساله با آيات فوق تضاد ندارد؟

در پاسخ مى‌گوئيم در بحثهاى فقهى اين حقيقت را روشن ساخته‌ايم كه ضامن بودن عاقله در حقيقت يك نوع بيمه متقابل و الزامى در اعضاى يك فاميل است، اسلام براى اينكه بار سنگين ديه خطا بر دوش يك فرد نماند به مردان يك فاميل الزام كرده كه در برابر يكديگر ضامن ديه خطا باشند، و مبلغ آن را در ميان خود سرشكن كنند، امروز اين يكى ممكن است مرتكب خطايى شود و فردا ديگرى (توضيح بيشتر را در باره اين مساله به بحث ديات از كتاب فقه موكول مى‌كنيم).

به هر حال اين برنامه يك نوع تعاون و همكارى در حفظ منافع متقابل است، و به هيچ وجه مفهوم گناه ديگران را به گردن گرفتن ندارد، بخصوص كه ديه قتل خطا اصلا جريمه گناه نيست، بلكه جبران خسارت است (دقت كنيد).

[1] تفسير" در المنثور".