نكته: نيكى به پدر و مادر

اين نخستين بار نيست كه قرآن به اين مساله مهم انسانى اشاره مى‌كند، قبلا در سوره اسراء آيه 23 اشاره شده و بعدا در سوره لقمان آيه 14 و 15 و احقاف آيه 15 نيز به اين موضوع مهم اشاره خواهد كرد.

در حقيقت اسلام برترين احترام را براى اين دو تن قائل است، كه حتى در صورت مشرك بودن، و دعوت به شرك كردن كه منفورترين كارها در نظر اسلام است باز حفظ احترام آنها را- در عين عدم پذيرش دعوت آنها به شرك- واجب مى‌شمرد.

اين در واقع يكى از آزمايشهاى بزرگ الهى است كه در آغاز اين سوره به آن اشاره شده است، چرا كه گاهى آنها به سالهايى از عمر مى‌رسند كه نگهدارى و تحملشان مشكل مى‌شود، اينجا است كه بايد فرزندان، امتحان خود را در زمينه حق‌شناسى و اطاعت فرمان خدا بدهند، و از پدران و مادران به بهترين وجه نگاهدارى كنند.

در حديثى از پيامبر ص مى‌خوانيم: شخصى خدمتش آمد و عرض كرد:

من به چه كسى نيكى كنم؟ فرمود: به مادرت، دو باره سؤال كرد: بعد از او به چه كسى؟ فرمود: به مادرت، بار سوم سؤال كرد: بعد از او به چه كسى؟

باز فرمود: به مادرت! و در چهارمين بار توصيه پدر و سپس ساير بستگان را به ترتيب نزديكى آنها با انسان فرمود [1] در حديث ديگرى كه در بسيارى از كتب آمده است پيامبر ص فرمود:

الجنة تحت اقدام الامهات:

" بهشت زير پاى مادران است" (و تنها از طريق خضوع و همچون خاك راه بودن در برابر آنها مى‌توان به بهشت برين راه يافت) [2]

[1] و [2] مجمع البيان ذيل آيات مورد بحث.