همراه نموده؟ ممكن است دليلش اين باشد كه" سراج" به معنى چراغ است كه نور از درون خودش سرچشمه مى‌گيرد، و اين متناسب با وضع خورشيد است كه طبق تحقيقات مسلم علمى نورش از خود او است، بر خلاف ماه كه نورش از پرتو خورشيد است، و لذا آن را با" منير" توصيف كرده، يعنى" روشنى بخش" هر چند نورش از ديگرى گرفته شده باشد. (در جلد 8 تفسير نمونه ذيل آيه 5 و 6 سوره يونس- صفحه 226 به بعد- در اين زمينه مشروحا سخن گفته‌ايم).

اين نظام بديع كه بر شب و روز حاكم است، و متناوبا جانشين يكديگر مى‌شوند و ميليونها سال اين نظم ادامه دارد، نظمى كه اگر نبود زندگى انسان بر اثر شدت نور و حرارت يا تاريكى و ظلمت به تباهى مى‌كشيد، براى آنها كه مى‌خواهند خدا را بشناسند دليل جالبى است.

مى‌دانيم پيدايش نظام" شب" و" روز" بر اثر گردش زمين به دور خويش است، و تغييرات تدريجى و منظم آن كه دائما از يكى كاسته و بر ديگرى افزوده مى‌شود بخاطر تمايل محور آن نسبت به مدارش مى‌باشد كه باعث وجود فصلهاى چهارگانه است.

اگر كره زمين ما در حركت دورانى تندتر و يا كندتر از امروز مى‌چرخيد در يك صورت شبها آن قدر طولانى مى‌شد كه همه چيز منجمد مى‌گشت و روزها آن قدر طولانى كه نور آفتاب همه چيز را مى‌سوزاند، و در صورت ديگر فاصله‌