كوتاه شب و روز تاثير آنها را خنثى مى‌كرد، بعلاوه قوه گريز از مركز آن قدر بالا مى‌رفت كه موجودات زمينى را به خارج از كره زمين پرتاب مى‌نمود! خلاصه، مطالعه اين نظام از يك سو فطرت خداشناسى را در انسان بيدار مى‌سازد، (و شايد تعبير به تذكر و ياد آورى اشاره به همين حقيقت است) و از سوى ديگر روح شكر گذارى را در او زنده مى‌كند با جمله" أَوْ أَرادَ شُكُوراً" به آن اشاره شده است.

قابل توجه اينكه در بعضى از روايات كه از پيامبر ص و يا ائمه معصومين ع در تفسير آيه نقل شده چنين مى‌خوانيم:" جانشين شدن شب و روز نسبت به يكديگر براى آن است كه اگر انسان در يكى از وظائف خويشتن در عبادت پروردگار كوتاهى كرده در ديگرى جبران يا قضا كند اين معنى ممكن است تفسير دومى براى آيه باشد و از آنجا كه آيات قرآن داراى بطون است منافات با معنى اول نيز ندارد.

در حديثى از امام صادق ع مى‌خوانيم كه فرمود:" هر عبادت و اطاعتى كه در شب از تو فوت شد در روز قضا كن، خداوند تبارك و تعالى مى‌فرمايد: وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ خِلْفَةً لِمَنْ أَرادَ أَنْ يَذَّكَّرَ أَوْ أَرادَ شُكُوراً:" يعنى انسان وظائف فوت شده در شب را در روز و وظائف فوت شده در روز را در شب قضا كند" [1] نظير همين معنى را" فخر رازى" از پيغمبر اكرم ص نقل كرده است.

[1]" من لا يحضره الفقيه" طبق نقل نور الثقلين جلد 3 ذيل آيه.