شده‌اند در امان بمانند.

جمله معروف: الجبر و التشبيه امويان و العدل و التوحيد علويان:

" عقيده جبر و تشبيه خدا به موجودات از اعتقادات بنى اميه است، و عقيده عدل و توحيد زير بناى مكتب علوى است" بيانگر اين واقعيت مى‌باشد.

خلاصه، شاكله هرگز به معنى طبيعت ذاتى نيست، بلكه به هر گونه عادت و طريقه و مذهب و روشى كه به انسان جهت مى‌دهد شاكله گفته مى‌شود بنا بر اين عادات و سننى كه انسان بر اثر تكرار يك عمل اختيارى كسب كرده است، و همچنين اعتقاداتى كه با استدلال و يا از روى تعصب پذيرفته است، همه اينها نقش تعيين كننده دارند، و شاكله محسوب مى‌شوند.

اصولا ملكات و روحيات انسان معمولا جنبه اختيارى دارد چرا كه انسان هنگامى كه عملى را تكرار كند، نخست" حالت" و سپس" عادت" و بعد تدريجا تبديل به" ملكه" مى‌شود، همين ملكات است كه به اعمال انسان شكل مى‌دهد و خط او را در زندگى مشخص ميسازد، در حالى كه پيدايش آن مستند به عوامل اختيارى بوده است.

در بعضى از روايات" شاكله" به نيت تفسير شده است، در اصول كافى از امام صادق ع چنين نقل شده:

النية افضل من العمل الا و ان النية هى العمل، ثم تلا قوله عز و جل‌ قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى‌ شاكِلَتِهِ‌

يعنى على نيته:" نيت افضل از عمل است اصلا نيت همان عمل است سپس آيه‌ قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى‌ شاكِلَتِهِ‌ را قرائت فرمود و اضافه كرد منظور از شاكله نيت است" [1] اين تفسير، نكته جالبى در بر دارد. و آن اينكه نيت انسان كه از اعتقادات او برمى‌خيزد به عمل او شكل مى‌دهد، و اصولا خود نيت يك نوع شاكله يعنى امر مقيد كننده است، لذا گاهى نيت را به خود عمل، تفسير فرموده و گاه آن را برتر از عمل شناخته، چرا كه به هر حال" خط عمل" منشعب از" خط نيت" است.

[1] نور الثقلين جلد 3 صفحه 114.