بحث روايتى [ (در باره آيات الهى قبل از قيامت، تفرقه در دين و پاداش مضاعف حسنات)]

در تفسير عياشى از زراره و حمران و محمد بن مسلم از حضرت ابى جعفر و حضرت صادق (ع) روايت شده كه در ذيل جمله‌(يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آياتِ رَبِّكَ لا يَنْفَعُ نَفْساً إِيمانُها) فرمودند: مقصود از اين آيات طلوع آفتاب از مغرب و خروج جنبنده زمين و پديد آمدن دود است كه انسان اگر به گناه اصرار ورزد و عمل ايمانى بجا نياورد و اين آيه‌ها ظاهر شود ايمانش سودى نخواهد داشت‌[1].

مؤلف: مساله اصرار بر گناه- چنان كه روايت آينده دلالت مى‌كند- تفسير جمله‌(أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمانِها خَيْراً) است.

و نيز در همان كتاب از ابى بصير از يكى از دو بزرگوار سابق الذكر روايت شده كه در ذيل جمله‌(أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمانِها خَيْراً) فرموده: مؤمن گنهكار كمى حسنات و كثرت گناهانش ميان او و ايمانش حائل گشته و در نتيجه باعث مى‌شود كه وى در ايمانش كسب خيرى نكرده باشد[2].

مرحوم قمى در تفسير خود مى‌گويد: پدرم از صفوان از ابن مسكان از ابى بصير از امام باقر (ع) برايم چنين روايت كرد كه آن جناب در تفسير جمله‌(يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آياتِ رَبِّكَ ...) فرموده: اين آيت الهى عبارت است از طلوع آفتاب از مغرب، كسانى كه در چنين روزى ايمان بياورند ايمانشان بى فايده است‌[3].

و در الدر المنثور است كه احمد و عبد بن حميد در مسند خود و ترمذى و ابو يعلى و ابن ابى حاتم و ابو الشيخ و ابن مردويه همگى از ابى سعيد خدرى از رسول خدا 6 روايت كرده‌اند كه در تفسير جمله‌(يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آياتِ رَبِّكَ) فرموده است: اين آيات عبارت است از طلوع آفتاب از مغربش‌[4].

مؤلف: از ظاهر اين روايات برمى‌آيد كه از باب تطبيق كلى بر مصداق باشد و ليكن احتمال هم دارد كه تفسير بوده باشد، و مراد از بعض آياتى كه در آيه شريفه است همين آيات‌

[1] تفسير عياشى ج 1 ص 384 ح 128

[2] تفسير عياشى ج 1 ص 385 ح 130

[3] تفسير قمى ج 1 ص 221- 222

[4] الدر المنثور ج 3 ص 57