به او روزى نمى‌دهد، ولى و معبود ديگرى بگيرم؟ بگو من مامور شده‌ام كه اولين كسى باشم كه اسلام را پذيرفته و تسليم او شده است، آرى به من سفارش شده كه مبادا از مشركين باشى (14).

بگو من از اين مى‌ترسم كه اگر در اين ماموريت عصيان بورزم به عذاب روزى بزرگ مبتلا شوم (15).

كسى كه عذاب در آن روز از او گردانده شود خداوند به او رحمت آورده است و اين خود رستگارى آشكارى است (16).

اى محمد! اگر خداوند تو را به فقر و يا مرض و يا مكروه ديگرى مبتلا كند كسى جز او نيست كه بلا را از تو بگرداند، و اگر خيرى بتو برساند كسى نيست كه از آن جلوگيرى كند، تنها او است كه بر هر چيزى قادر است (17).

و همو است كه ما فوق بندگان خود و قاهر بر آنان است، و او است كه با داشتن علم به هر چيز جز به مقتضاى حكمت رفتار نمى‌كند (18).

بيان آيات‌

اين آيات از جمله آياتى است كه با مشركين در امر توحيد و معاد احتجاج مى‌كند، دو آيه اول آن متضمن برهان بر معاد و بقيه كه پنج آيه است به طورى كه خواهيد ديد در باره توحيد به دو نحو اقامه برهان مى‌نمايد.

[اقامه برهان بر معاد با استناد به مالكيت مطلقه خداوند متعال و رحمت او]

(قُلْ لِمَنْ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ قُلْ لِلَّهِ) با اين سؤال و جواب برهان بر معاد شروع مى‌شود، و خلاصه آن اين است كه خداى تعالى مالك است همه آنچه را كه در آسمانها و زمين است، و مى‌تواند بهر طورى كه بخواهد در آنها تصرف كند، از طرفى هم مى‌فرمايد: خداى سبحان متصف است به صفت رحمت، كه عبارتست از رفع حوائج محتاجان و رساندن هر چيزى به مستحق آن، و از طرفى ديگر اشاره مى‌كند به اينكه عده‌اى از بندگانش (از آن جمله انسان) صلاحيت زندگى جاودانه و استعداد سعادت در آن زندگى را دارند، پس خداى سبحان به مقتضاى مقدمه اولى، يعنى مالكيتش مى‌تواند در انسان تصرف نمايد، و چون انسان به مقتضاى مقدمه دومى استحقاق و استعداد زندگى ابدى را دارد، لذا به مقتضاى مقدمه سوم او را به چنين زندگى مبعوث خواهد نمود.

جمله‌(قُلْ لِمَنْ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...) متضمن يكى از مقدمات حجت است، و جمله‌(كَتَبَ عَلى‌ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ) متضمن مقدمه دوم و جمله‌(وَ لَهُ ما سَكَنَ فِي اللَّيْلِ وَ النَّهارِ ...) متضمن مقدمه ديگرى است كه به منزله جزئى است از حجت.

بنا بر اين، جمله‌(قُلْ لِمَنْ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...) دستورى است به پيغمبر