خريدار به صف در نيامده چون رمه گوسفند از اينجا به آنجا سوق داده نشوند، نتيجه ديگرش اين شد كه ديگر عده‌اى از نفوس بشر براى خدمت در حرم‌سراها اخته نگردند، خلاصه امروز ديگر از آن بردگان و آن اخته‌ها حتى براى نمونه يك نفر هم يافت نمى‌شود، مگر در بعضى از اقوام وحشى بطورى كه نقل مى‌كنند.

ليكن بايد ديد آيا صرف بر انداختن اسم برده و برده‌گيرى از زبانها و يافت نشدن اشخاص به اين اسم، يك دانشمندى را كه آزادانه فكر مى‌كند قانع ميسازد؟ و آيا مردم فهميده نمى‌پرسند كه مگر در اين مساله بحث و نزاع بر سر اسم بود كه با منع از بردن اسم برده و اطلاق اسم حر بر بندگان مطلب تمام و نزاع خاتمه يابد اگر چه آش همان آش و كاسه همان كاسه باشد؟ باز هم منافع كار عده‌اى را از آنان سلب و اراده‌شان را تابع اراده خود بكنند؟ آيا اين همه گفتگوها و مبارزه‌هاى اساسى بر سر واقعيت و حقيقت معناى آزادى و آثار آن بود و راستى اينها با رسوم بردگى مخالفند؟! اگر مخالفند پس آن رفتار وحشيانه در جنگ جهانى دوم‌شان چه بود كه دول ضعيف را تسليم بلاقيد و شرط خود نموده چون مور و ملخ به شهرها و ديارشان تاخته ميليونها از اموالشان را به تاراج برده حتى بر جانشان و اطفال بى گناهشان هم رحم نكردند و ميليونها نفر را به اسيرى و بردگى بداخل خاك خود كشيده بهر كارى كه خواستند واداشتند و همين امروز هم رفتار خود را بهمان منوال دارند ادامه مى‌دهند.

خدايا! آيا برده‌گيرى غير از همين رفتار غربيها است، و بصرف اينكه از بردن اسم بردگى جلوگيرى كرده‌اند آزاديخواه و مدافع حقوق بشر شدند؟ مگر معناى برده‌گيرى غير از سلب آزادى مطلق و تملك اراده و عمل ديگران و نفوذ حكم اقويا و عزت‌طلبان در اشخاص ضعيف و ذليل به دلخواه خود و به حق و ناحق حكم كردن چيز ديگرى است.

شگفتا! مگر اسلام چه فرموده بود؟ اسلام هم همين حكم را البته به صحيح‌ترين وجهى امضا كرده بود، چطور شد كه با كمال بى شرمى نظام صحيح اسلامى را نظام بردگى ناميده و نظام غلط خود را نظام بردگى نمى‌نامند؟ و حال آنكه اسلام اگر برده مى‌گيرد به آسان‌ترين وجه و خفيف‌ترين مئونه گرفته، و آنها به بى رحمانه‌ترين وجه و سنگين‌ترين مئونه مى‌گيرند.

ما هنوز خاطرات تلخ آن جنگ جهانى را از ياد نبرده‌ايم، با اينكه اينها ميهن ما را بعنوان دوستى و حمايت و حفظ از خرابيهاى جنگ اشغال كرده آن همه وحشى‌گرى‌ها را از خود نشان دادند، واى به حال كشورهايى كه اين طرفداران آزادى و مخالفين نظام بردگى آن كشورها را به عنوان فتح و غلبه بر دشمن اشغال نمودند، از آن دوستى‌شان با ما مى‌توان فهميد