و يا امتثال امرى كه از آن ناحيه وارد شده به اينكه مردم مسلمان بايد اكتفاء و قناعت كنند به آن اموالى كه خداى تعالى حلال كرده است.

و نيز همخوابگى زن و مرد كه اثر آن ناشى از ازدواج باشد، حسنه و مباح است و اگر نباشد، سيئه و حرام و بد است، براى اينكه آن صفتى كه بايد داشته باشد يعنى موافقت تكليف الهى را ندارد.

[خيرات و حسنات عناوين وجودى و شرور و سيئات عناوين عدمى مى‌باشند]

بنا بر اين حسنات هر چه باشند عناوينى وجودى هستند، فعل و امر حسن آن امر و فعلى است كه داراى عنوانى وجودى باشند و سيئات عناوينى هستند عدمى و فعل و امر بد آن فعل و امرى است كه آن عنوان وجودى را نداشته باشد و اما متن عمل و نفس آن در دو حال خوب و بد يكى است (اگر از نفس عمل عكس بردارند خوب و بد آن يكى خواهد بود).

از نظر قرآن كريم غير از خداى تعالى هر چيزى كه اسم (شى‌ء- چيز) بر آن اطلاق شود، مخلوق خداى تعالى است، مى‌فرمايد:(اللَّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ)[1] و نيز مى‌فرمايد:(خَلَقَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيراً)[2] و اين دو آيه خلقت را در تمامى چيزها اثبات مى‌كند.

از سوى ديگر در آيه شريفه:(الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلَقَهُ)[3]، حسن و نيكويى را براى هر خلقت و هر چيز اثبات مى‌كند، البته منظور حسنى است كه لازمه خلقت است و از آن جدايى نمى‌پذيرد بلكه دائر مدار آن است و هر جا آن باشد، اين نيز هست و بر عكس.

بنا بر اين هر چيزى از عنوان حسن و خوبى، آن مقدارى را دارد كه از خلقت وجود را دارد و اگر در معناى حسن به آن معنايى كه گذشت (دقت نموده و باريك بين باشيم، اين معنا بيشتر روشن مى‌گردد، چون حسن عبارت از موافقت و سازگارى شي‌ء حسن و خوب است با آن غرضى و هدفى كه از آن چيز منظور است. و ما مى‌بينيم كه اجزاى هستى و ابعاض اين نظام عام عالمى با يكديگر متوافق و سازگارند و حاشا كه رب العالمين چيزى را خلق كرده باشد كه اجزاى آن با هم ناسازگار باشد، اين جزء آن جزء را باطل كند و آن، اين را خنثى سازد و در نتيجه و سرانجام غرضش از خلقت آن چيز حاصل نگردد و يا چيزى را خلق كند كه مزاحم خود او شود و او را در رسيدن به غرض از خلقت آن چيز عاجز سازد، و يا اراده‌اى كه از خلقت اين نظام عجيب و محير الفكر داشته، باطل سازد، چگونه چنين احتمالى درباره خداى تعالى ممكن‌

[1] پديد آورنده هر چيزى خدا است. سوره زمر، آيه 63 و سوره رعد آيه 18 .

[2] هر چيزى را بيافريد و به نوعى ناگفتنى تقدير كرد. سوره فرقان، آيه 2 .

[3] خداى تعالى آن كسى است كه خلقت هر چيز را نيكو كرد. سوره سجده، آيه 7 .