دارد.

پس معلوم شد كه مراد از كلمه آل ابراهيم طاهرين و معصومين از ذريه آن جناب است، البته خصوص ذريه‌اى كه از ناحيه اسماعيل (ع) پديد آمده‌اند، و چون آيه شريفه مورد بحث در مقام حصر نيست، منافاتى با اصطفاى خود ابراهيم و موسى و ساير انبيا كه طاهرين از ذريه ابراهيمند ندارد.

در آيه مى‌فرمايد آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را اصطفا كرده، و نفرموده كه ديگران را اصطفا نكرده، پس ممكن است بحكم آيات بسيارى از قرآن، خود ابراهيم و ساير انبيا هم كه از مسير اسحاق پديد آمده‌اند و قرآن در آياتى بسيار كه حاجت به نقل آنها نيست ناطق به منقبت و علوشان و مقام ايشان است اصطفا شده باشند، چون اثبات شى‌ء نفى ما عدا نمى‌كند.

و نيز منافات ندارد كه در مثل آيه زير بنى اسرائيل را ستوده و فرموده باشد:(وَ لَقَدْ آتَيْنا بَنِي إِسْرائِيلَ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ، وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ، وَ فَضَّلْناهُمْ عَلَى الْعالَمِينَ)[1] كه همه اين مطالب روشن است.

هم چنان كه برترى دادن بنى اسرائيل بر عالميان منافات ندارد با برترى دادن طايفه‌اى ديگر بر عالميان و يا برترى دادن ديگران بر بنى اسرائيل، براى اينكه برترى دادن قوم يا اقوامى مختلف بر اقوامى ديگر تنها مستلزم آنست كه در يك فضيلت دنيوى يا اخروى مقدم بر ساير مردم باشند، و اگر برترى يافتن آنان بر مردم، منافات داشته باشد با برترى يافتن ديگران، و نيز اگر برترى يافتن آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران بر عالميان منافات داشته باشد، با برترى يافتن ديگران، بايد برترى يافتن خود نامبردگان نيز نسبت بيكديگر منافات داشته باشد، و اين خود روشن است.

و نيز برترى يافتن نامبردگان منافات ندارد كه در بين خودشان هم تفاوت رتبه و برترى يكى بر ديگرى بوده باشد، هم چنان كه در آيه:(وَ كلًّا فَضَّلْنا عَلَى الْعالَمِينَ)[2]، انبيا را بر همه عالميان برترى داده، و در آيه:(وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلى‌ بَعْضٍ)[3] بعضى از انبيا را بر بعضى ديگر برترى داده است.

[1] همانا ما بنى اسرائيل را كتاب و حكم و نبوت داده، از چيزهاى پاكيزه روزيشان كرديم، و بر عالميان برتريشان داديم. سوره جاثيه آيه 16.

[2] سوره انعام آيه 86.

[3] سوره اسرى آيه 55.