بر تجسم اعمال دلالت مى‌كند، كه بحث در باره آن در سوره بقره گذشت.

(تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً) ظاهرا اين جمله خبرى است از مبتدايى كه حذف شده، و آن مبتدا ضميرى است كه به كلمه نفس برمى‌گردد، و كلمه: لو براى تمنى است، كه در قرآن در موارد بسيارى قبل از حرف ان بفتحه همزه استعمال شده، پس اينكه بعضى گفته‌اند چنين استعمالى جايز نيست، و بايد مواردى كه در قرآن آمده به نحوى تاويل كرد حرف صحيحى نيست.

و كلمه أمد معناى فاصله زمانى را افاده مى‌كند. راغب‌[1] در مفردات خود گفته كلمه أمد و كلمه ابد معنايى نزديك بهم دارند. با اين فرق كه كلمه ابد عبارت است از مدت زمانى كه حدى معين ندارد، و به همين جهت به هيچ قيدى مقيد نمى‌شود، و گفته نمى‌شود: ابد توقف فلانى در اين شهر ، و اما أمد، مدتى است كه حد برمى‌دارد، و ليكن در صورتى كه مطلق ذكر شود حدش براى ما مجهول است، گاهى هم بطور انحصار و مقيد مى‌آيد، مثل اينكه بگويى: أمد توقف زيد در اين شهر يعنى زمان توقف او. و فرق بين دو كلمه زمان و أمد اينست كه أمد همواره به اعتبار هدف و غايت استعمال مى‌شود، ولى زمان هم در مبدأ به كار مى‌رود و هم در غايت و نهايت، و لذا بعضى گفته‌اند دو كلمه أمد و مدى معنايى نزديك به هم دارند.

جمله‌(تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً) دلالت دارد بر اينكه حاضر شدن عمل زشت باعث ناراحتى نفس مى‌شود، هم چنان كه از راه مقابله فهميده مى‌شود كه عمل خير باعث مسرت نفس مى‌گردد، و اگر فرمود صاحب عمل زشت دوست مى‌دارد كه: اى كاش بين او و آن عمل، فاصله‌اى زمانى مى‌بود، و نفرمود دوست مى‌دارد كه كاش اصلا آن عمل را نكرده بود، براى اين است كه عمل خود را حاضر مى‌بيند و مى‌بيند كه خداى تعالى عملش را حفظ كرده، ديگر هيچ آرزويى نمى‌تواند داشته باشد، بجز اينكه بگويد اى كاش در چنين موقعيتى كه سخت‌ترين احوال است بين من و اين عمل زشت فاصله زيادى بود، و اينطور نزدم حاضر نمى‌شد، هم چنان كه به همنشين بد خود نظير اين سخن را مى‌گويد و خداى تعالى آن را چنين حكايت مى‌كند،(نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ) تا آنجا كه مى‌فرمايد:(حَتَّى إِذا جاءَنا قالَ يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ)[2].

[1] مفردات راغب ص 24 ماده امد ط تهران.

[2] ما برايش شيطانى درست مى‌كنيم، كه همواره قرين او باشد تا روزى كه نزد ما آيد بگويد:

اى كاش بين من و بين تو بقدر طول مشرق و مغرب فاصله بود كه چه بد قرينى هستى ( سوره زخرف آيه 38).