(الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَلا ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبِينُ)[1]

[شرحى در مورد مستثنى بودن مؤمنان صالح العمل از زيانمندى جنس انسان‌]

(إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ) اين استثنا استثناى از جنس انسان است كه محكوم به خسران است، و استثنا شدگان افرادى هستند كه متصف به ايمان و اعمال صالح باشند چنين افرادى ايمن از خسرانند.

و اين بدان جهت است كه كتاب خدا بيان مى‌كند كه انسان موجودى هميشه زنده است، زندگيش با مردن خاتمه نمى‌يابد، و مردن او در حقيقت انتقال از خانه‌اى به خانه‌اى ديگر است، كه بيان اين معنا در تفسير آيه شريفه‌(عَلى‌ أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثالَكُمْ وَ نُنْشِئَكُمْ فِي ما لا تَعْلَمُونَ)[2] گذشت، و نيز كتاب خدا بيان مى‌كند كه قسمتى از اين زندگى هميشگى انسان كه همان حيات دنيا باشد حياتى است امتحانى، و سرنوشت ساز كه در آن حيات سرنوشت قسمت ديگر يعنى حيات آخرت مشخص مى‌گردد، آنها كه در آن حيات به سعادت مى‌رسند، و يا بدبخت مى‌شوند، سعادت و شقاوتشان را در دنيا تهيه كرده‌اند، هم چنان كه خداى تعالى فرموده:(وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا مَتاعٌ)[3]، و نيز فرموده:(كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً)[4].

و نيز بيان مى‌كند كه مقدميت اين زندگى براى آن زندگى به وسيله مظاهر اين زندگى و آثار آن يعنى اعتقادات و اعمال است، اعتقاد حق و عمل صالح ملاك سعادت اخروى و كفر و فسق ملاك شقاوت در آن است، مى‌فرمايد:(وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‌ وَ أَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرى‌ ثُمَّ يُجْزاهُ الْجَزاءَ الْأَوْفى‌)[5] و نيز مى‌فرمايد:(مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ)[6]، و باز مى‌فرمايد:(مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَساءَ فَعَلَيْها)

[1] كسانى كه در قيامت در ذات خود و اهل بيتشان خاسر شدند، و آگاه باش كه اين خسران، خسرانى است آشكار. سوره زمر، آيه 15.

[2] به اين منظور كه گروهى راى بجاى گروه ديگرى بياوريم و شما راى در جهانى كه نمى‌دانيد آفرينش تازه بخشيم. سوره واقعه، آيه 61.

[3] زندگى دنيا در آخرت جز وسيله نيست. سوره رعد، آيه 26.

[4] هر جاندارى مرگ راى خواهد چشيد، و ما شما راى به وسيله فتنه خير و شر مى‌آزماييم. سوره انبياء، آيه 35.

[5] و اينكه براى انسان بهره‌اى جز سعى و كوشش او نيست. و اينكه سعيش به زودى ديده مى‌شود سپس به او جزاى كافى داده خواهد شد. سوره نجم، آيه 39- 40.

[6] كسانى كه كافر شوند كفرشان عليه خودشان است و كسانى كه عمل صالح مى‌كنند به نفع خود ذخيره مى‌كنند. سوره روم، آيه 44.