است كه خسران عالم انسان را فراگير است و تنها كسانى را فرا نمى‌گيرد كه از حق پيروى نموده، و در برابر آن صبر كنند، و اين اقليت عبارتند از كسانى كه به خدا و روز جزا ايمان آورده و عمل صالح كنند.

ولى بعضى‌[1] گفته‌اند: مراد از عصر، وقت عصر، يعنى آخر روز است، چون اين وقت دلالت دارد بر تدبير ربوبى كه روز را مى‌برد و شب را مى‌آورد، و قدرت و سلطنت را از سلطان روز يعنى خورشيد سلب مى‌كند.

بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: مراد نماز عصر است، كه نماز وسطى است كه از همه نمازهاى يوميه فضيلت بيشترى دارد.

بعضى‌[3] ديگر گفته‌اند: مراد شب و روز است، كه اصطلاحا به آنها عصران گفته مى‌شود.

بعضى‌[4] ديگر گفته‌اند: منظور از عصر دهر است، كه در آن عجائبى وجود دارد، كه بر قدرت ربوبى دلالت دارد. و بعضى ديگر وجوهى ديگر ذكر كرده‌اند.

و در بعضى‌[5] از روايات آمده كه منظور، عصر ظهور مهدى (ع) است كه در آن عصر حق بر باطل به طور كامل غلبه كند.

(إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ) مراد از كلمه انسان جنس انسان است، و كلمه خسر و خسران و خسار خسارة همه به معناى نقص در سرمايه است.

راغب مى‌گويد: اين كلمه هم در مورد انسان استعمال مى‌شود، و گفته مى‌شود:

فلانى خسران كرد، و هم در مورد عمل انسان بكار مى‌رود و مى‌گويند: تجارت فلانى خسران كرد[6].

و اگر در آيه مورد بحث كلمه خسر بدون الف و لام آمده به منظور بزرگداشت آن بوده، و خواسته است بفهماند انسان در خسرانى عظيم است، احتمال هم دارد به منظور تنويع باشد، و بفهماند آدمى در نوعى مخصوص از خسران قرار دارد، غير خسران مالى و آبرويى، بلكه خسران در ذات كه خداى تعالى در باره‌اش فرموده:

[1] مجمع البيان، ج 10، ص 536.

[2] ( 2 و 3 و 4) مجمع البيان، ج 10، ص 536.

[3] ( 2 و 3 و 4) مجمع البيان، ج 10، ص 536.

[4] ( 2 و 3 و 4) مجمع البيان، ج 10، ص 536.

[5] تفسير نور الثقلين، ج 5، ص 666.

[6] مفردات راغب، ماده خسر .