و در اصول كافى به سند خود از حمزة بن محمد از امام صادق (ع) روايت كرده كه از آن جناب پرسيدم: معناى‌(وَ هَدَيْناهُ النَّجْدَيْنِ) چيست؟ فرمود: راه خير و راه شر[1].

مؤلف: در الدر المنثور هم اين معنا به چند طريق از على (ع) و انس و ابى امامه و ديگران از رسول خدا 6 نقل شده‌[2]. و قمى هم آن را در تفسير خود آورده، اما بدون سند و بدون ذكر امام‌[3].

و در كافى به سند خود از جعفر بن خلاد روايت كرده كه گفت: امام ابو الحسن رضا (ع) را رسم چنين بود كه وقتى غذا مى‌خورد ظرفى در كنار سفره‌اش مى‌گذاشت، و نخست از بهترين طعامى كه برايش آورده بودند بر مى‌داشت و در آن ظرف مى‌گذاشت، آن گاه دستور مى‌داد آن را به مسكينان بدهند، بعد اين آيه را مى‌خواند: فلا اقتحم العقبة .

و سپس مى‌فرمود: خداى عز و جل مى‌دانست كه همه مردم قادر بر بنده آزاد كردن نيستند، و لذا راه ديگرى به سوى بهشت برايشان باز كرد، و آن اطعام مسكين است‌[4].

و در مجمع البيان روايتى رسيده كه اوائل سندش ذكر نشده، و آخر سندش براء بن عازب است كه گفته: مردى عرب نزد رسول خدا 6 شد و عرضه داشت: يا رسول اللَّه مرا علمى بياموز كه داخل بهشتم كند. فرمود: اگر من كمتر سخن گفتم و منبر را زود ختم كردم تو در عوض مساله خود را پرسيدى، يا بنده‌اى را آزاد كن و يا رقبه‌اى را فك كن. عرضه داشت: مگر اين دو يكى نيستند؟ فرمود: نه، عتق رقبه اين است كه انسان همه بهاى آن را خودش به تنهايى بپردازد، و فك رقبه اين است كه ديگرى را در پرداختن بهايش كمك كند. و سوم آشتى كردن با كسى كه از ارحام است و به تو ستم كرده.

و اگر اين هم نشد گرسنه‌اى را سير و تشنه‌اى را سيراب كنى، امر به معروف و نهى از منكر كنى، اگر اين را هم نتوانستى زبانت را باز بدارى مگر از خير[5].

و در تفسير قمى در ذيل آيه‌(أَوْ مِسْكِيناً ذا مَتْرَبَةٍ) مى‌گويد: يعنى مسكينى كه جامه خوابى ندارد كه او را از آلودگى به خاك نگه بدارد[6].

[1] اصول كافى، ج 1، ص 163، ح 4.

[2] الدر المنثور، ج 6، ص 353.

[3] تفسير قمى، ج 2، ص 423.

[4] فروع كافى، ج 4، ص 52، ح 12.

[5] مجمع البيان، ج 10، ص 495.

[6] تفسير قمى، ج 2، ص 422.