عذاب را از خود برگرداند.

بعضى‌[1] از مفسرين گفته‌اند: كلمه معاذير جمع معذار است، و معذار به معناى ستر و پوشش است، و معناى آيه اين است كه انسان خودش را خوب مى‌شناسد، هر چند كه براى نهان كردن نفس خود پرده‌ها بيندازد، چون همان نفسش شاهد عليه او است. ليكن برگشت هر دو وجه به يك معنا است.

بحث روايتى [ (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته: نفس لوامه، و جدان، و ...)]

در تفسير قمى در ذيل آيه‌(لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ) آمده كه امام فرمود نفس لوامه، نفس آدمى است كه نافرمانى كرده و خداى عز و جل ملامتش فرموده‌[2].

مؤلف: انطباق اين روايت با آيه شريفه روشن نيست.

و در همان كتاب در تفسير آيه شريفه‌(بَلْ يُرِيدُ الْإِنْسانُ لِيَفْجُرَ أَمامَهُ) آمده است كه امام فرمود: گناه را مقدم مى‌دارد و توبه را به تاخير مى‌اندازد و مى‌گويد بعدا توبه مى‌كنم‌[3].

و نيز در همان كتاب آمده كه در تفسير جمله‌(فَإِذا بَرِقَ الْبَصَرُ) فرموده، چشم برقى مى‌زند و ديگر نمى‌تواند در حدقه بگردد[4].

و نيز در همان كتاب در تفسير آيه‌(بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‌ نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ وَ لَوْ أَلْقى‌ مَعاذِيرَهُ) فرموده: انسان خودش مى‌داند چه كرده هر چند عذر و بهانه بياورد[5].

و در كافى به سند خود از عمر بن يزيد روايت كرده كه گفت: من داشتم با امام صادق (ع) شام مى‌خوردم، امام آيه‌(بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‌ نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ وَ لَوْ أَلْقى‌ مَعاذِيرَهُ) را تلاوت كرد، سپس فرمود: اى ابا حفص چه فايده‌اى دارد كه انسان بر خلاف آنچه خدا از آدمى خبر دارد نزد مردم عذر و بهانه بياورد؟ رسول خدا 6 بارها مى‌فرمود: هر كس سريره‌اى را كه دارد پنهان نگه دارد، خداى تعالى ردايى طبق آن بر ظاهر تنش مى‌پوشاند، حال چه سريره خوب باشد و چه بد، اگر باطن و سريره خوبى داشته باشد، هر قدر هم بخواهد مردم نفهمند خدا آن را بر ملا مى‌كند، و اگر سريره بد باشد با زنجير هم‌

[1] تفسير كشاف، ج 4، ص 661.

[2] ( 2 و 3 و 4) تفسير قمى، ج 2، ص 396.

[3] ( 2 و 3 و 4) تفسير قمى، ج 2، ص 396.

[4] ( 2 و 3 و 4) تفسير قمى، ج 2، ص 396.

[5] تفسير قمى، ج 2، ص 397.