بعضى ديگر گفته‌اند: مراد از آيه شريفه مطلق خاطرات است، اما مراد از محاسبه، معناى معمولى آن نيست، بلكه خبر دادن است، مى‌فرمايد: هر چه به خاطر شما خطور كند چه اظهارش بكنيد و چه نكنيد، خدا در روز قيامت شما را از آن خبر خواهد داد، و به گفته اين مفسر آيه شريفه همان معنا را مى‌خواهد برساند كه آيه‌(فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ)[1] آن معنى را مى‌رساند و اين وجه و وجه قبليش به دليل اينكه خلاف ظاهر آيه است كه بيانش گذشت مردود است.

(فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ، وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ) در آيه شريفه، مغفرت الهى و يا عذاب او فرع بر مالكيت خدا و احاطه‌اش به اعمال مردم، شده، و اين مطلب اشاره به اين است كه مراد از جمله:(ما فِي أَنْفُسِكُمْ)، صفات و احوال بد درونى است، گو اينكه كلمه مغفرت گاهى در قرآن كريم در غير مورد گناهان نيز استعمال مى‌شود، ولى اين استعمال خيلى نادر و كم است، كه احتياج به كمك قرائن دارد، قرائنى كه بفهماند منظور نوع خاصى از مغفرت است، نه مغفرت معمولى كه همان آمرزش گناهان باشد، و جمله:(وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ) تعليلى است راجع به مفهوم جمله اخير و يا به مفهوم همه آيه.

بحث روايتى‌

[ (روايات مختلف و معارضى كه در باره نسخ يا عدم نسخ آيه: ان تبدوا ... آمده است‌]

در صحيح مسلم از ابى هريرة روايت كرده كه گفت: وقتى آيه:(لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ، وَ إِنْ تُبْدُوا ما فِي أَنْفُسِكُمْ، أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ) بر رسول خدا ص نازل گرديد، اصحاب را سخت گران آمد، لذا نزد رسول خدا ص آمده به زانو نشستند، و عرضه داشتند: يا رسول اللَّه هر عملى از قبيل نماز و روزه و جهاد و صدقه كه براى ما مقدور باشد بر ما تكليف بكن، ولى اين آيه از طاقت ما بيرون است.

رسول خدا ص فرمود: آيا مى‌خواهيد همان را بگوئيد كه قبل از شما اهل كتاب گفته بودند، كه سمعنا و عصينا- شنيديم ولى نافرمانى كرديم ؟، نه اينطور نگوئيد، بلكه بگوئيد: (سَمِعْنا وَ أَطَعْنا، غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ)- يعنى شنيديم و اطاعت كرديم، پروردگارا! از تو آمرزش مى‌جوئيم و بازگشت به سوى تو است و چون مردم اين را مكرر گفتند

[1] سوره مائده آيه 105