نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 643
مصونيت را سلب نموده، نفوس را تحريك مىكند تا از
هر راهى و وسيلهاى كه ممكن باشد چه با زبان و چه با عمل، چه مستقيم و چه غير
مستقيم از يكديگر انتقام بگيرند، و همه اينها باعث تفرقه و اختلاف مىشود و اين هم
راههاى فساد و زوال و تباهى مال را مىگشايد و كمتر مالى از آفت و يا خطر زوال
محفوظ مىماند.
همه اينها
براى اين است كه صدقه و ربا هر دو با زندگى طبقه محروم و محتاج تماس دارد زيرا
احتياج به ضروريات زندگى، احساسات باطنى آنان را تحريك كرده و در اثر وجود عقدهها
و خواستههاى ارضا نشده آماده دفاع از حقوق زندگى خود گشته و هر طور كه شده در صدد
مبارزه بر مىآيند اگر در اين هنگام به ايشان احسان شده و كمكهاى بلاعوض برسد
احساساتشان تحريك مىشود تا با احسان و حسن نيت خود، آن احسان را تلافى كنند و اگر
در چنين وضعى در حق آنان با قساوت و خشونت رفتار شود بطورى كه تتمه مالشان هم از
بين برود و آبرو و جانشان در خطر افتد، با انتقام مقابله خواهند كرد و به هر
وسيلهاى كه دستشان برسد طرف مقابل را منكوب مىسازند و كمتر رباخوارى است كه از
آثار شوم اين مبارزه محفوظ بماند بلكه آنهايى كه سرگذشت رباخواران را ديدهاند همه
از نكبت و نابودى اموال آنان و ويرانى خانهها و بى ثمر ماندن تلاشهايشان از قهر
فقرا خبر مىدهند.
[دو نكته
در بيان آثار گناهان و زشتىها در فرد و اجتماع و آثار شوم و ربا خوارى در عصر
حاضر]
لازم است كه
خواننده عزيز به دو نكته توجه كند اول اينكه علل و اسبابى كه امور و حوادث اجتماعى
مستند به آنها است تاثيرشان صد در صد نيست، بلكه تاثيرش در حدود هشتاد درصد است،
در نتيجه ما نيز از آنچه مىكنيم نتايج هشتاد درصد را مىجوئيم و وقتى اراده
مىكنيم اسبابى را فراهم كنيم، اسبابى فراهم مىكنيم كه باز تاثيرش اغلبى و هشتاد
درصد است نه دائمى و قطعى و صد در صد، چيزى كه هست در همه اين موارد احتمال خلاف
را كه همان بيست درصد است به حساب نمىآوريم و اما علتهاى تامه و صد در صدى كه
معلولهاى آنها از آنها جدا نمىشوند تنها در عالم طبيعت يافت مىشوند و بايد از
راه علوم حقيقيه كه پيرامون حقائق خارجيه بحث مىكنند آنها را كشف نمود.
و اگر در
آيات احكام كه در آنها از مصالح و مفاسد اعمال و سعادت و شقاوتى كه در پى دارند
بحث مىشود دقت كنيم اين معنا را به خوبى مىفهميم كه قرآن كريم آثار و علل اعمال
انسانى را مانند علل طبيعى و اسباب تكوينى صد در صد دانسته، هم چنان كه عقلا نيز
تاثير غالبى و هشتاد درصد اعمال را دائمى و صد در صد مىدانند.
دوم اينكه
جامعه مانند فرد است و امور اجتماعى نظير امور فردى در همه احوال وجودى مثل همند
مثلا همانطور كه يك فرد از انسان حيات و زندگى و مرگ و افعال و آثارى دارد
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 643