شما نرسد، لا اقل مقدارى از آن به شما خواهد رسيد، چون در اين فرض شما مسرف و متجاوز هستيد كه پا از گليم خود فراتر نهاده‌ايد. و نيز كذاب هستيد، چون ربوبيت پروردگار خود را انكار كرده، اربابى ديگر به جاى خدا اتخاذ نموده‌ايد و خدا كسى را كه مسرف و كذاب باشد هدايت نمى‌كند. و اما بر فرضى كه او دروغ بگويد، در آن صورت پروردگارى كه معرفى مى‌كند ربوبيت ندارد تا آنكه در باره هدايت كردنش و نكردنش گفتگو شود.

از اين بيان روشن مى‌گردد، اينكه بعضى گفته‌اند: جمله مزبور تعليل هر دو فرض است و به هر دو جمله ارتباط دارد حرف صحيحى نيست.(يا قَوْمِ لَكُمُ الْمُلْكُ الْيَوْمَ ظاهِرِينَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ يَنْصُرُنا مِنْ بَأْسِ اللَّهِ إِنْ جاءَنا) معناى كلمه ظاهرين غلبه و علو در ارض است. و منظور از ارض سر زمين مصر و منظور از باس اللَّه اخذ خدا و عذاب اوست. و استفهام در آيه انكارى است.

معنايش اين است كه: مؤمن آل فرعون به فرعونيان مى‌گويد: اى قوم و قبيله من، امروز ملك و سلطنت در دست شماست، و شما بر ساير مردم يعنى بنى اسرائيل غلبه داريد و در زمين علو و بلندپروازى مى‌كنيد، فردا اگر عذاب خدا به سوى ما آيد، هم چنان كه موسى وعده‌اش را داده، چه كسى ما را يارى مى‌كند؟ در اين بيان خودش را هم داخل در آنان و جزو آنان قرار داده تا در ترساندنشان از عذاب خدا مؤثرتر و در خيرخواهى آنان رساتر سخن گفته باشد و سخن بهتر در دلهايشان جاى بگيرد، و خلاصه بفهماند كه عاقبتى را كه براى خودش مى‌خواهد، براى آنان نيز مى‌خواهد.

(قالَ فِرْعَوْنُ ما أُرِيكُمْ إِلَّا ما أَرى‌ وَ ما أَهْدِيكُمْ إِلَّا سَبِيلَ الرَّشادِ) فرعون در پاسخ گفت: من شما را جز به طريق صواب و مطابق واقع راهنمايى نمى‌كنم، و منظورش اين بوده كه بگويد: خودم بدانچه مردم را به سويش راهنمايى مى‌كنم يقين دارم، و آن طريقه علاوه بر اينكه برايم معلوم است، با واقع هم مطابق است، و اين سخن از فرعون يك فريبكارى و زرنگى عجيبى است.

[مؤمن آل فرعون، فرعونيان را از قتل موسى 7 نهى و نسبت به تصميم بر آن توبيخ مى‌كند و بدانان هشدار مى‌دهد]

( وَ قالَ الَّذِي آمَنَ يا قَوْمِ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ مِثْلَ يَوْمِ الْأَحْزابِ‌) ...(لِلْعِبادِ ) مراد از جمله‌(الَّذِي آمَنَ) همان مؤمن آل فرعون است و نبايد به گفته بعضى‌[1] كه آن را عبارت از موسى (ع) دانسته‌اند، به اين دليل كه كلام كلامى است محكم، اعتناء

[1] روح المعانى، ج 24، ص 66.