ديگر گفته‌اند منظور از جمله ما أنزل تمامى كتابهاى آسمانى است، و منظور از احسن- بهتر آنها قرآن است. پس پيروى از بهترين دستورى كه نازل شده همان پيروى از قرآن است.

و انصاف اين است كه جمله‌(وَ أَسْلِمُوا لَهُ) كه در آيه قبلى بود، شامل مضمون همه اين اقوال مى‌شود. پس حمل كردن آيه‌(وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ) بر يكى از آنها تقريبا تكرارى است بى‌جهت.

و بعيد نيست مراد از(أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ) خطابهايى باشد كه به طريقه به كار بردن حق عبوديت در راه امتثال خطابهاى الهى اشاره مى‌كند، چه آنها كه مربوط به عقايد است و چه آنها كه مربوط به اعمال، مانند خطابهايى كه دعوت به استغراق در ذكر خداى تعالى مى‌كند.

و نيز دعوت به حب خدا و تقواى از او به حق، و به اخلاص دين براى او مى‌كند، چون پيروى اين خطابها انسان را به حياتى طيب زنده مى‌كند و روح ايمان را در او مى‌دمد و اعمالش را صالح مى‌سازد، و او را در ولايت خدا يعنى كرامتى كه ما فوقش كرامت نيست، داخل مى‌نمايد.

(مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذابُ بَغْتَةً وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ)- اين آيه مناسبتر است با آن معنايى كه ما گفتيم، براى اينكه غالبا در جايى دعوت به عمل را با تهديد به فوت وقت مى‌آورند و مى‌گويند تا فرصت از دست نرفته و ناگهان مانعى فرصت را از دستت نگرفته اين كار را انجام بده كه طرف مقابل در انجام آن عمل امروز و فردا مى‌كند، و دل خود را به اين خوش دارد كه اگر امروز نشد فردا انجام مى‌دهم، در چنين جايى است كه دعوت كننده او را تهديد مى‌كند، به پيش آمدن ناگهانى موانع، و از دست رفتن فرصت، و اين طرز بيان و اين نحوه دعوت با اصلاح باطن سازگارتر است تا موارد اصلاح ظاهر و آوردن كالبد بى‌روح عمل. خلاصه بيشتر در مواردى اين تهديد را مى‌آورند كه مى‌خواهند طرف را به اصطلاح به باطن خود دعوت كنند، و گر نه آوردن عملى بى‌روح اين همه اهميت ندارد كه پاى چنين تهديدى در ميان آيد. پس منظور از(أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ) همان خطابهايى است كه با باطن انسانها سر و كار دارد، و مى‌خواهد آنجا را اصلاح كند، مانند خطابهايى كه به يادآورى خدا و محبت ورزيدن به او، و ترس از او و اخلاص دين براى او دعوت مى‌كند، هم چنان كه آيه‌(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ)[1]. قريب به همين معنا را افاده مى‌كند.

[1] اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد اجابت كنيد خدا و رسول را چون شما را به چيزى دعوت مى‌كنند كه مايه حيات شماست. و بدانيد كه خدا بين هر كس و دل او حايل است. سوره انفال، آيه 24.