نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 17 صفحه : 364
(فَأَنَّى تُصْرَفُونَ)-
يعنى پس باز چگونه از عبادت خدا به سوى عبادت غير خدا بر مىگرديد، با اينكه او رب
شماست كه شما را خلق كرده و امرتان را تدبير نموده، و مليك و حكمران بر شماست.
[تفسير
آيه:(إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ وَ لا
يَرْضى لِعِبادِهِ الْكُفْرَ وَ إِنْ تَشْكُرُوا يَرْضَهُ لَكُمْ ...)
كه راجع به كفران نعمت و شكر آن است]
(إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ وَ لا يَرْضى لِعِبادِهِ
الْكُفْرَ ...) اين آيه در صدد بيان اين معنا است كه دعوت به
سوى توحيد و اخلاص دين براى خداى سبحان، از اين جهت نيست كه خداى تعالى محتاج است
به اينكه مشركين رو به سوى او آورند و از عبادت غير او منصرف شوند، بلكه بدين جهت
است كه خداى تعالى به سعادتمندى ايشان عنايت و لطف دارد و ايشان را به سوى
سعادتشان دعوت مىكند، همانطور كه به رزقشان عنايت دارد و نعمتهاى بىشمار به
ايشان افاضه مىكند، و هم چنان كه به حفظشان نيز عنايت دارد، و به همين جهت ايشان
را ملهم كرده كه آفات را از خود دفع كنند.
پس
در جمله(إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ)
خطاب به عموم مكلفين است.
مىفرمايد:
اگر به خدا كفر بورزيد و او را يگانه ندانيد، او به ذات خود از شما بىنياز است.
از ايمان و طاعت شما بهرهمند و از كفر و نافرمانيتان متضرر نمىشود، چون به طور
كلى نفع و ضرر و احتياج در عالم امكان پيدا مىشود، و اما واجب، غنى بالذات است، و
در حق او نه انتفاع تصور دارد، و نه متضرر شدن.
و
جمله (وَ لا يَرْضى لِعِبادِهِ الْكُفْرَ) دفع
توهمى است كه ممكن است از جمله (فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ
عَنْكُمْ) به ذهن كسى آيد، و آن توهم اين است كه: وقتى خدا از ما بىنياز
است، نه از كفر ما متضرر مىشود و نه از ايمان ما بهرهمند پس ديگر براى چه از ما
مىخواهد كه ايمان آورده و شكرش به جاى آوريم؟ جمله مورد بحث اين توهم را دفع
مىكند كه هر چند خدا از شما بىنياز است، ليكن عنايت الهيهاش اقتضا مىكند كه
كفر را براى شما نپسندد، چون شما بندگان او هستيد (هم چنان كه اقتضا مىكند كه هر
يك از آفريدههايش را به كمالى كه براى آن كمال خلق شده برساند).
و
مراد از كفرى كه خدا بر بشر نمىپسندد كفران نعمت است كه عبارت است از ترك شكر،
چون جمله مقابل اين جمله كه مىفرمايد:( وَ إِنْ تَشْكُرُوا
يَرْضَهُ لَكُمْ)- و اگر شكر گزاريد شكر را برايتان مىپسندد قرينه بر اين معنا
است. و از همين جا روشن مىشود كه چرا فرمود: خدا براى بندگانش كفر را
نمىپسندد و نفرمود براى شما براى اين است كه خواست به علت حكم
(راضى نبودن) اشاره كرده باشد.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 17 صفحه : 364