نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 17 صفحه : 21
شيطان نظر
مردم را يكسره به حلم و عفو خدا از يك سو، و به مظاهر امتحان و استدراج و كيدش از
سوى ديگر، متوجه سازد، از يك سو به ايشان تلقين كند كه خدا حليم و بخشنده است، و
از سوى ديگر بگويد: به دنياپرستان بنگريد كه چگونه از عذاب خدا ايمنند، هر چه
بيشتر در طلب دنيا مىكوشند، و بيشتر از خدا غافل و در لجنزار گناه مستغرق مىشوند
زندگىشان بهتر و راحتتر، و در بين مردم داراى مقامى رفيعتر مىشوند.
اين
جاست كه شيطان از وسوسههاى خود نتيجه مىگيرد، و به دل آنان مىافكند كه اصلا هيچ
احترام و ارزشى نيست، مگر در پيشرفت زندگى دنيا، و در ما وراى اين زندگى خبرى
نيست، و اين وعده و وعيد و قيامت و حساب و بهشت و دوزخى كه دعوتهاى دينى از آن
خبر مىدهند، مشتى خرافات است.
در
نتيجه مىتوان گفت: مراد از غرور و فريب دادن شيطان انسان را نسبت به
خدا، اين است كه: انسان را از آن معاملهاى كه خداوند در برابر غفلت و ظلم انسان،
با انسان مىكند غافل سازد.
چه
بسا بعضى از مفسرين گفتهاند كه: مراد از غرور - به فتحه غين- دنياى
حيلهگر است، كه انسانها را فريب مىدهد، و جمله(وَ
لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ) تاكيد
جمله(فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا)
است، كه معناى همان جمله را تكرار كرده.
(إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا ...)
اين جمله تعليل نهى قبلى است، كه مىفرمود:(وَ لا
يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ)، و مراد از دشمنى شيطان اين
است كه: او به جز اغواء و گمراه ساختن انسانها كارى ندارد، تمامى هم او در اين است
كه نگذارد حتى يك انسان به سعادت زندگى و حسن عاقبت برسد. و مراد از اينكه
فرمود: شما هم او را دشمن خود بگيريد ، اين است كه: از پذيرفتن دعوتش
به سوى باطل اجتناب كنيد، و او را در آنچه به عنوان دايه مهربانتر از مادر به شما
پيشنهاد مىكند، اطاعت مكنيد. و به همين جهت دشمنى او را با جمله(إِنَّما يَدْعُوا حِزْبَهُ) تعليل نمود.
پس
جمله(إِنَّما يَدْعُوا حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحابِ
السَّعِيرِ) در مقام تعليل دو جمله قبل است، يكى جمله شيطان دشمن شما
است و يكى هم شما هم او را دشمن خود بگيريد . و كلمه
حزب به معناى عدهاى از مردم است كه غرض واحد آنها را جمع كرده و يكى ساخته،
و لام در جمله(لِيَكُونُوا)
لام تعليل است، چون دوزخى شدن مردم هدف نهايى براى دعوت شيطان است. و كلمه
سعير به معناى آتش افروخته است، و يكى از نامهايى است كه در قرآن براى دوزخ
ذكر شده.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 17 صفحه : 21