نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 31
از وراثت مال منصرف نمايد، كه توضيح اين
ناسازگارى گذشت.
آرى به طورى كه از تعليم قرآن كريم بر مىآيد اصلا ممكن نيست وراثت
متعلق به نبوت هم بشود، زيرا نبوت يك موهبت الهى است كه انتقال و تحويل و تحول بر
نمىدارد، و معلوم است كه ترك و واگذارى به غير در معناى وراثت خوابيده، وقتى
مىگوئيم فلانى مال يا ملك يا منصب و يا علم و امثال اينها را به فلانى ارث داد
معنايش اين است كه خود از آنها دست برداشت و به او انتقال داد، و همين جهت است كه
مىبينيم در هيچ جاى قرآن و سنت وراثت در نبوت و رسالت به كار نرفته.
و اما اينكه گفت: چرا داعى داريم و آن اين است كه كلام معصوم را از
دروغ بودن حفظ كنيم، جواب مىگوئيم كه اين خود اعتراف به گفته ما است، كه گفتيم
هيچ قرينهاى در كلام نيست كه دلالت كند بر اينكه مراد از لفظ يرثنى ارث غير مال
است بلكه مطلب به عكس است، يعنى قرينه هست بر اينكه مراد ارث مال است، و اگر آيه
را حمل بر معناى مورد نظر خود كردهاند از اين رو بوده كه خواستهاند ظاهر حديث
مزبور را كه به نظر خود صحيح پنداشتهاند حفظ نمايند غافل از اينكه معنا ندارد كه
معناى قرآن كريم در دلالتهاى استعماليش محتاج به قرينه خارجى و غير قرآنى باشد آن
هم در جايى كه خود قرآن محفوف به قرائنى باشد كه مخالف آن قرينه غير قرآنى بوده
باشد، و خلاصه ما قرائنى كه در سياق يك آيه هست همه را ناديده بگيريم براى اين كه
يك قرينه خارجى و غير قرآنى را صحه بگذاريم.
و اگر بگويى پس چطور عمومات آيات احكام را با روايت تخصيص و اطلاقات
آن را تقييد مىكنيد؟ در جواب مىگوئيم مساله تخصيص و تقييد تصرف در دلالت لفظ به
حسب استعمال نيست، بلكه تصرف در مراد از خطاب است.
علاوه بر اينكه معنا ندارد كه اخبار آحاد در غير احكام شرعى كه جز
جعل تشريعى چيز ديگرى نيستند حجت بوده باشد، آن هم با مخالفتش با كتاب، كه همه اين
مطالب در علم اصول برهانى شده است.
و اما اينكه گفت: و ليكن از آنچه ما قبلا گفتيم نقطه ضعف اين
سخن به دست مىآيد مقصودش اشاره به اين است كه جمله(وَ اجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا) را تاكيد براى جمله:
(وَلِيًّا يَرِثُنِي)
گرفت، و يا اشاره به اين است كه رضيا را به معناى مرضى
نزد مردم گرفته بود كه به خيال خود كلام خداى را از لغويت نگاه بدارد، و ليكن از
مطالبى كه ما در بيان آيه گذرانديم اشكال اين دو سخن روشن مىگردد.
و در تفسير عياشى از ابى بصير از ابى عبد اللَّه (ع) روايت كرده كه
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 31