در اين آيه و در آيه‌(أَ فَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ)[1] آن امتها را پدران كفار معاصر رسول خدا 6 خوانده و اين مناسب‌تر و بهتر است. و بنا بر اين، معناى آيه چنين مى‌شود: تو در باره بت‌پرستى قومت ترديد نداشته باش چه اينان نمى‌پرستند مگر همانهايى را كه آن امت‌هاى منقرض شده- كه پدران اينان حساب مى‌شوند- پرستش مى‌كردند، و شكى نيست كه ما جز او كيفر اينان را بدون كم و زياد كف مشتشان خواهيم گذاشت هم چنان كه در باره آن امتها همين كار را كرديم.

(وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ) از آنجايى كه آيات مورد بحث سياقش سياق عبرت دادن به وسيله نقل داستان امت‌هاى نامبرده در سوره است و خود آن داستانها هم هر كدام در جاى خود به منظور عبرت گرفتن و متعظ شدن معاصرين آن جناب بوده، و مقصود اين بوده كه اين مردم در رفتار خود و شرك ورزيدن و تكذيب آيات خدا و نسبت دادن به قرآن به اينكه افتراء بر خداست تجديد نظر نموده (و كلاه خود را قاضى نموده) به حق قضاوت كنند، لذا در اين آيات هم كه باز براى عبرت دادن است متعرض مساله بت‌پرستى و تكذيب قرآن شده مى‌فرمايد: بت‌پرستى اينان مانند بت‌پرستى امتهاى گذشته و نياكان ايشان است، همان عذابى كه به آنان رسيد به اينان نيز خواهد رسيد، هم چنان كه اختلاف اينان در باره قرآن عينا مانند اختلاف امت موسى است در باره كتابى كه به ايشان نازل گرديد، و خداوند به زودى در آنچه كه اينان اختلاف مى‌كنند حكم خواهد كرد.

پس اينكه فرمود:(وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ) اشاره است به اختلافى كه يهوديان بعد از موسى در باره تورات نمودند.

[دلالت جمله!(وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ ...) بر تاخير عذاب اهل باطل، كه در امر دين اختلاف كردند، تا فرا رسيدن قيامت‌]

و جمله‌(وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ) مضمونى است كه خداوند به عبارات مختلفى آن را در كتاب مجيدش تكرار كرده، و اين معنا را مى‌رساند كه اختلاف مردم در امر دنيا، امرى است فطرى (و قابل توجيه) و ليكن اختلافشان در امر دين هيچ توجيهى جز طغيان و لجاجت ندارد، چون همه اين اختلافها بعد از تمام شدن حجت است.

مثلا در يك جا همين مضمون را آورده و مى‌فرمايد:

[1] آيا در اين گفتار تدبر نمى‌كنند؟ يا چيزى سوى ايشان آمده كه سوى پدران گذشته ايشان نيامده.

سوره مؤمنون، آيه 68.