اين بود بهترين معناهايى كه براى آيه مورد بحث ذكر كرده‌اند، دليل بر آن هم اين است كه آيه شريفه همانطور كه گفتيم با مضمونى كه دارد غايت و سرآمد مضمون آيه قبلش است، و در اين ميان معانى ديگرى براى آيه آورده‌اند كه خالى از اشكال نيست، و ما متعرض نشدن به آن را بهتر دانستيم.

(لَقَدْ كانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبابِ ...).

راغب در مفردات مى‌گويد: اصل كلمه عبر به معناى تجاوز از حالى به حالى است، و اما عبور تنها، مختص به تجاوز از آب است ... و اعتبار و عبرة مخصوص به حالتى است كه انسان بوسيله آن از شناختن چيزى كه قابل مشاهده است به چيزى كه قابل مشاهده نيست مى‌رسد. هم چنان كه خداى تعالى فرمود: (إِنَّ فِي ذلِكَ لَعِبْرَةً)- در اين آيات عبرت است [1] ضمير در قصصهم به انبياء، كه يكى از ايشان يوسف، صاحب داستان اين سوره است برمى‌گردد، احتمال هم دارد كه به يوسف و برادرانش برگشته و معنا چنين باشد: قسم مى‌خورم كه در داستانهاى انبياء و يا يوسف و برادرانش عبرت است براى صاحبان عقل ، و اين داستان كه در اين سوره آمده حديثى افترايى نبود، ليكن تصديق كتاب آسمانى قبل از قرآن يعنى تورات است.

(وَ تَفْصِيلَ كُلِّ شَيْ‌ءٍ ...)- هم بيان و تميز هر چيزى است از آنچه كه مردم در دينشان كه اساس سعادت دنيا و آخرتشان است بدان نيازمندند، و هم هدايت بسوى سعادت و رستگارى است، و هم رحمت خاصى است از خداوند به مردمى كه بدان ايمان آورند، آرى از اين نظر رحمت خاص الهى است كه مردم با هدايت او بسوى صراط مستقيم هدايت مى‌شوند.

بحث روايتى [رواياتى در معناى جمله!(ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَ هُمْ مُشْرِكُونَ)]

در تفسير قمى به سند خود از فضيل از ابى جعفر (ع) روايت كرده كه در ذيل جمله‌(ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَ هُمْ مُشْرِكُونَ) فرموده: مقصود از آن، شرك طاعت است، نه شرك در عبادت، يعنى معصيت‌هايى كه ارتكاب مى‌شوند در حقيقت شرك در اطاعت است و گنهكاران با گناه خود شيطان را اطاعت كرده‌اند.[2]

[1] مفردات راغب، ماده عبر .

[2] تفسير قمى، ج 1 ص 358، ط قم.