که با خودشان همان هى ور مى‌رفتند، در بین خودشان یک جنگ و جدالى بود و هیچ فکر امور سیاسى نبودند و همان بین خودشان مثل یک طوایف وحشى بودند در قبل از یک نیم قرن، قبل از یک نیم قرن در حدود سى سال این امپراطورى‌ها را همین عده عرب کمى که ابتدا دور رسول اکرم بودند و اینها را ساخت پیغمبر اکرم، در یک مدت کمى دو تا امپراطورى که آنوقت تقریباً تمام دنیا زیر بیرق این امپراطورى‌ها بوده، یکى امپراطورى ایران بود و یکى هم روم بود، هر دو را آنها فتح کردند. همچو تحرکى در اینها آورد که از جزیره العرب راه افتادند آمدند ایران را گرفتند و رفتند روم را گرفتند و رفتند تا اروپا همه جا را تسخیر کردند.

هدف از جهاد در اسلام

و تسخیرها تسخیرى نبود که مثلاً فرض کنید مثل ناپلئون باشد که بخواهد یک مملکتى را بگیرد، تسخیرهاى اسلامى براى این بود که مردم را بسازد، مردم را موحد کند، مردم را عادل کند، مردم را روشن کند به مسائل. اینطور بوده است، نه این است که مى‌خواستند کشور گشائى کنند، نه مسائل کشور گشائى نبوده، مسائل این بوده است که مى‌خواستند مردم را روبراه کنند یعنى وحشى‌ها را متمدن کنند، یعنى کسانى که همدیگر را مى‌خوردند. قرآن کریم در نیم قرن، این جمعیتى که - هم را - همیشه جنگ مى‌کردند و یکدیگر را مى‌خوردند، به یک صورت عادلانه در آورد که با هم آنطور رفتار مى‌کردند که ممالک متمدنه رفتار مى‌کردند و بالاتر از این.

اسلام مکتب انسان ساز است

در هر صورت اسلام مثل مذاهب دیگر یعنى مذاهبى که حالا ظاهرش به ما رسیده است، آنطور نیست. همه چیزهاى انسان را مى‌سازد، هم انسان را از حیث عقل مى‌سازد، هم انسان را از حیث اخلاق و تهذیب اخلاق مى‌سازد، هم انسان را از حیث ظاهر و آداب ظاهرى مى‌سازد، هم در همه امورى که انسان به آن احتیاج دارد، اسلام دخالت دارد. مثل حکومت‌ها نیست که فقط در امور مثلاً اجتماعیشان، سیاسیشان دخالت داشته باشند اما کارى به این نداشته باشند که خودش توى خانه چه مى‌کند، به اینها ربطى ندارد هر کس توى خانه خودش هر کارى مى‌کند، حکومت‌ها به او کارى ندارند، اگر در خانه خودش هم قمار بازى بکند حکومت چکار دارد، اگر بله بیاید خلاف مثلاً نظم بجا بیاورد آنوقت حکومت‌ها مى‌آیند سراغش. اسلام، همان در منزل خودتان که خلوت هستید آنجا با شما کار دارد، در توى عائله‌تان که چند نفر هستید باز کار دارد به شما، مى‌آئید توى همسایه‌تان، با شما نسبت به همسایه‌هایتان کار دارد، با همشهرى‌تان باز کار دارد، با هم مذهبى‌هاى‌تان کار دارد با خلاف مذهبى‌هاى‌تان هم همه، همه اینها را آداب دارد یعنى اسلام اینطور نیست که مثل حکومت اسلامى فقط حکومت باشد، اسلام یک صورتش حکومت است، یک ورقش باب حکومت است و باب سیاسات است، یک طرف دیگرش باب ساختن این انسان است از حیث معنویات که به خودش کار دارد، تو باید