نام کتاب : تعلیم و تربیت در اسلام نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 147
یک حیوان به اصطلاح مستوی القامة و یک سر و دو گوش که روی دو پای خود
راه میرود که نیست ، انسان یعنی انسانیت ، یعنی فضائل انسانی ، نه این
گوشت و پوست . اگر انسان این گوشت و پوست بخواهد باشد هیچ فرقی میان
انسان و حیوان نیست ، انسان هم حیوانی است که جانی دارد و میخورد و
میخوابد و شهواتی دارد ، پس برایش نمیتوان ارزش قائل شد . وقتی
میگوییم " انسان " ، به اعتبار آن کمالات و اعتبارهای انسانی میگوییم .
اگر کسی ضد انسان باشد ، و در واقع انسان بالقوه ، و ضد انسان بالفعل
باشد ، او انسان شمرده نمیشود .
به هر حال اگر ما پایه اخلاق را دوستی انسانها بدانیم ، اخلاق به معنی
یک خصلت و خوی ، امری ثابت است . ( فعل اخلاقی را بعد میگویم ) . همین
طور اگر ما اخلاق را به معنای یک سلسله الهامات وجدانی بدانیم - که آقای
کانت در فلسفه خود آورده و یک سلسله اصول را طرح کرده که اینها
الهاماتی است که وجدان هر انسان به او الهام میکند - مسلم آن الهامات ،
یک الهامات کلی و دائم است و در همه زمانها صادق میباشد ، زیرا او
مطلب را به عنوان [ یک امر ] کلی در همه زمانها ثابت میداند .
گفتیم راسل و غیره ، اخلاق را به نحو دیگری تعریف میکنند و میگویند
معیار اخلاقی بودن ، هماهنگی منافع فرد و مصالح اجتماع است ، چون انسان
یک موجود صد درصد منفعتجو است و او را در غیر طریق منفعت شخصی نمیشود
وارد کرد ، حداکثر اینست که اگر انتظار یک کار اخلاقی از وی داشته باشیم
که نفعش به غیر برسد ، باید هوشیاریش را زیاد کنیم و به او تفهیم
نماییم که مصالح خود را با
نام کتاب : تعلیم و تربیت در اسلام نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 147