كه گاه يك راوى معيّن چندين حديث ضدّ و نقيض دارد كه نمونه آن را در ميان احاديث آينده ملاحظه خواهيد كرد.

گروه اوّل رواياتى است كه نه تنها بسم الله را جزء سوره حمد مى‌شمرد بلكه بلند گفتن را مستحب (يا لازم) مى‌داند.

در اين گروه به پنج حديث از پنج راوى معروف بسنده مى‌كنيم:

1- حديثى از امير مؤمنان على (عليه السلام) كه مقام والايش بر همه معلوم است كه در سفر و حضر و خلوت و جلوت با پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) همراه بود. دارقطنى در كتاب سنن خود از آن حضرت نقل مى‌كند كه فرمود: «كان النبى (صلى الله عليه و آله) يجهر ببسم الله الرحمن الرحيم فى السورتين جميعاً؛ پيغمبر (صلى الله عليه و آله) بسم الله الرحمن الرحيم را با صداى جهر در هر دو سوره (حمد و سوره) مى‌خواند». [1]

2- انس بن مالك كه خادم مخصوص پيامبر (صلى الله عليه و آله) بود و از جوانى در خدمتش قرار گرفت طبق نقل حاكم در مستدرك مى‌گويد: «صلّيت خلف النبى (صلى الله عليه و آله) و خلف أبى بكر و خلف عمر و خلف عثمان و خلف على كلّهم كانوا يجهرون بقراءة بسم الله الرحمن الرحيم». [2]

3- عايشه كه به طور طبيعى شب‌ها و روزها با پيامبر (صلى الله عليه و آله) بود مطابق‌

[1]. سنن دارقطنى، جلد 1، صفحه 302، همين حديث را سيوطى در كتاب درّ المنثور، جلد 1، صفحه 22 آورده است.

[2]. مستدرك الصحيحين، جلد 1، صفحه 232.