است و اگر براى شخص يا چيز ديگرى سجده كنيم او را همسان و هم‌شأن خدا قرار داده‌ايم و اين كار درست نيست.

ما يكى از معانى توحيد را «توحيد در عبادت» مى‌دانيم، يعنى پرستش مخصوص خداست و بدون آن توحيد كامل نمى‌شود و به تعبير ديگر: پرستش غير خدا از شعبه‌هاى شرك است و سجده نوعى پرستش است، بنابراين سجده براى غير خدا جايز نيست.

امّا سجده فرشتگان براى آدم كه در چندين آيه از قرآن آمده،- همان گونه كه مفسّران گفته‌اند- يا سجده به معناى احترام و تعظيم و تكريم آدم بوده، نه سجده به معناى پرستش، بلكه مقصود فرشتگان اين بوده كه ما در لباس شعر مى‌گوييم:

يا اين كه سجده چون به فرمان خدا بوده در واقع عبوديّت پروردگار بوده است و يا اين كه سجده شكر براى خدا بوده است.

و سجده يعقوب و همسر و فرزندانش براى يوسف كه در قرآن آمده است: « (وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً)؛ همگى در برابر او به سجده افتادند». [1] نيز همان سجده شكر براى پروردگار متعال يا به معناى نوعى احترام و تكريم و تعظيم بوده است.

جالب توجّه اين كه در كتاب «وسائل الشيعة» كه از منابع معروف‌

[1]. سوره يوسف، آيه 100.