(نشانه آن، اين است كه) هنگامى كه روى بر مى‌گردانند (و از نزد تو خارج مى‌شوند)، در راه فساد در زمين، كوشش مى‌كنند، و زراعت‌ها و چهارپايان را نابود مى‌سازند؛ (با اين كه مى‌دانند) خدا فساد را دوست نمى‌دارد.

و هنگامى كه به آنها گفته شود: «از خدا بترسيد»! لجاجت و تعصب، آنها را به گناه مى‌كشاند. آتش دوزخ براى آنان كافى است؛ و چه بد جايگاهى است!

شأن نزول:

انسان‌هاى دو چهره را بشناسيد

براى اين آيات، دو شأن نزول ذكر شده است:

1- اين آيات درباره «اخنس بن شريق» نازل شده كه مردى زيبا و خوش‌زبان بود و تظاهر به دوستى پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌كرد، خود را مسلمان جلوه مى‌داد، و سوگند مى‌خورد آن حضرت را دوست مى‌دارد و به خدا ايمان آورده، پيامبر صلى الله عليه و آله هم كه مأمور به ظاهر بود با او گرم مى‌گرفت و او را مورد محبت قرار مى‌داد، ولى او در باطن مرد منافقى بود، در يك ماجرا زراعت بعضى مسلمانان را آتش زد و چهارپايان آنان را كشت (و به اين ترتيب پرده از روى كار او برداشته شد) در اينجا آيات فوق نازل شد. [1]

2- بعضى ديگر از «ابن‌عباس»، نقل كرده‌اند: آيات مزبور در يكى از جنگ‌هاى اسلامى (سَرِيَّه رَجيع) نازل شده كه طى آن جمعى از مبلغان اسلام كه از طرف پيامبر صلى الله عليه و آله براى تبليغ قبايل اطراف «مدينه» اعزام شده بودند، طبق يك توطئه ناجوانمردانه شهيد شدند. [2]

ولى شأن نزول اوّل، با مضمون آيات، تناسب بيشترى دارد، و در هر حال درسى كه از اين آيات فرا گرفته مى‌شود، عمومى، همگانى و براى هميشه است.

[1] تفاسير «ابوالفتوح رازى»، «طبرى»، «ابن كثير»، «شوكانى»، «بحر المحيط» و بسيارى از تفاسير ديگر، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحار الانوار»، ج 22، ص 16.

[2] «تفسير ابوالفتوح رازى»، ج 2، ص 140، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحر المحيط»، ذيل آيات مورد بحث (اين شأن نزول را كمتر نقل كرده‌اند).