خودشان نهفته است؛ زيرا آمدن نمايندگان قبائل و تقاضاهاى آنها از پيامبر صلى الله عليه و آله و يا بيرون ريختن بت‌ها از مسجد الحرام و شكستن آنها، همه، بعد از «فتح مكّه» در سال هشتم هجرت بوده، در حالى كه اين سوره، اساساً قبل از هجرت پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شده است، و در آن زمان پيامبر صلى الله عليه و آله چنين قدرت ظاهرى نداشت كه مشركان در برابرش اين چنين تواضع كنند.

قطع نظر از اين موضوع، بى اساس بودن بعضى ديگر از آنها نيز از توضيحاتى كه در تفسير آيه خواهد آمد روشن مى‌شود.

ا 76 وَ إِنْ كادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْها وَ إِذاً لايَلْبَثُونَ خِلافَكَ إِلَّا قَلِيلًا ا 77 سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِيلًا

و نزديك بود (با نيرنگ و توطئه) تو را از اين سرزمين بلغزانند، تا از آن بيرونت كنند! و هر گاه چنين مى‌كردند، (گرفتار مجازات سخت الهى شده، و) پس از تو، جز مدت كمى باقى نمى‌ماندند!

اين سنّت (ما در مورد) پيامبرانى است كه پيش از تو فرستاديم؛ و هرگز براى سنّت ما تغيير و دگرگونى نخواهى يافت!

شأن نزول:

تصميم‌گيرى مشركان درباره پيامبر

مشهور اين است: آيات فوق در مورد اهل «مكّه» نازل شده است كه: تصميم گرفتند پيامبر صلى الله عليه و آله را از «مكّه» بيرون كنند و بعداً اين تصميم، فسخ و مبدّل به تصميم بر اعدام پيامبر صلى الله عليه و آله در «مكّه» گرديد و به دنبال آن خانه پيامبر صلى الله عليه و آله را از هر سو محاصره كردند، اما همان گونه كه مى‌دانيم، پيامبر صلى الله عليه و آله از اين حلقه محاصره، به طرز اعجازآميزى، بيرون آمده به سوى «مدينه» حركت كرد و سرآغاز هجرت گرديد. [1]

[1] «مجمع البيان»، ذيل آيات مورد بحث؛ «تبيان»، ج 6، ص 508.