(75) وَ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ وَ مِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدينارٍ لا يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ إِلَّا ما دُمْتَ عَلَيْهِ قائِماً ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لَيْسَ عَلَيْنافِي الْأُمِّيِّينَ سَبيلٌ وَ يَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ‌

و در ميان اهل كتاب، كسانى هستند كه اگر ثروت زيادى به رسم امانت به آنها بسپارى، به تو باز مى‌گردانند؛ و كسانى هستند كه اگر يك دينار هم به آنان‌بسپارى، به تو باز نمى‌گردانند؛ مگر تا زمانى كه بالاى سر آنها ايستاده (و بر آنها مسلط) باشى. اين به خاطر آن است كه مى‌گويند: «ما در برابر امّيين (غير يهود) مسئول نيستيم». و بر خدا دروغ مى‌بندند؛ در حالى كه مى‌دانند (اين سخن دروغ است).

شأن نزول:

امانتداران و خائنان‌

اين آيه، درباره دو نفر از يهود نازل گرديده كه يكى امين و درستكار، و ديگرى خائن و پست بود نفر اوّل «عبداللَّه بن سلام» بود كه مرد ثروتمندى 1200 اوقِيِّه‌ [1] طلا نزد او به امانت گذارد، عبداللَّه همه آن را به موقع به صاحبش رد كرد و به واسطه امانت‌دارى خداوند او را در آيه فوق مى‌ستايد.

نفر دوم «فنحاص بن عازورا» است كه مردى از قريش يك دينار به او امانت سپرد، «فنحاص» در آن خيانت كرد، خداوند او را به واسطه خيانت در امانت نكوهش مى‌كند. [2]

بعضى گفته‌اند: منظور در جمله اوّل، جمعى از نصارى بودند و اما كسانى كه خيانت در امانت نمودند يهود مى‌باشند. [3]

[1] «اوقِيِّه» يك دوازدهم «رِطْل»، معادل هفت مثقال است و جمع آن «أَواقٍ و أَواقِّى» است.

[2] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحار الانوار»، ج 9، ص 71؛ «تفسير قرطبى»، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحر المحيط»، ذيل آيه مورد بحث؛ «تفسير كبير فخر رازى»، ذيل آيه مورد بحث؛ «تفسير كشاف»، ذيل آيه مورد بحث.

[3] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحار الانوار»، ج 9، ص 71؛ «بحر المحيط»، ذيل آيه مورد بحث؛ «تفسير كبير فخر رازى»، ذيل آيه؛ «تفسير كشاف»، ذيل آيه.